ਕਾਮਰੇਡ ਹਰਦੀਪ ਦੂਹੜਾ ਤੈਨੂੰ ਲਾਲ ਸਲਾਮ........... ਅਭੁੱਲ ਯਾਦਾਂ / ਜੋਗਿੰਦਰ ਬਾਠ, ਹਾਲੈਂਡ

ਕੁਝ ਲੋਕ ਤੁਹਾਡੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹਾੜ ਦੀ ਹਨੇਰੀ ਵਾਂਗ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਖੜਾਕ ਕੀਤਿਆਂ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਕੀ ਕਰੋ ? ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੋ, ਰੋਵੋ ਜਾਂ ਭੁੱਲ ਜਾਵੋ ? ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਦਾ ਸੀ ਸਾਡਾ ਆੜੀ ਹਰਦੀਪ ਦੂਹੜਾ। ਹਰਦੀਪ ਨੂੰ ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੰਨ 2001 ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਜਰਮਨ ਤੋਂ ਗਏ ਦੋਸਤ ਰਘਬੀਰ ਸੰਧਾਂਵਾਲੀਆ ਦੇ ਘਰ ਵੇਖਿਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਸਾਰਾ ਪਰਵਾਰ ਉਸ ਸਮਂੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਕੇ. ਸੀ. ਮੋਹਨ ਦੇ ਘਰ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸਾਂ। ਸੰਧਾਂਵਾਲੀਆ ਪਰਿਵਾਰ ਰਘਬੀਰ ਅਤੇ ਪਰਮਜੀਤ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਰੋਟੀ ‘ਤੇ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਅਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਮੂੜ ਵਿੱਚ ਬੀਅਰ ਦੇ ਡੱਬੇ ਖੋਹਲੀ ਚੁਟਕਲੇ ਤੇ ਚੁਟਕਲਾ ਸੁੱਟੀ ਆਉਂਦੇ ਸਾਂ। ਰਘਬੀਰ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਫਿਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰਿੱਝਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਨਾਲ ਹਾਸਿਆਂ ਦਾ ਰਿਦਮ ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਘੰਟੀ ਵੱਜੀ ਰਘਬੀਰ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਹਲਿਆ, ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪਤਲਾ ਛੀਂਟਕਾ ਤੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਲੋਂ ਚੁਸਤ ਧੁੱਪ ਨਾਲ ਪੱਕੇ ਰੰਗ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਬੈਗ ਫੜੀ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ। ਸਾਰਿਆ ਦੇ ਹਾਸੇ ਨੂੰ ਬਰੇਕ ਲੱਗ ਗਈ। ਕੇ. ਸੀ. ਮੋਹਨ ਨੇ ਆਏ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਵਾਈ। ਇਹ ਕਾਮਰੇਡ ਹਰਦੀਪ ਦੂਹੜਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਏ ਤੇ ਇੱਕ ਡੱਬਾ ਬੀਅਰ ਦਾ ਦੂਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਵੀ ਆ ਗਿਆ। ਮਹਿਫਲ ਹੁਣ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਕਾਮਰੇਡ ਵੀ ਸਾਡੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਆ ਰਲਿਆ ਸੀ। ਹਰਦੀਪ ਜਦ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਮਰੇਡ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦਾ। ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਰਘਬੀਰ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰਹਿੰਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਅੰਗ ਲੇਖਕ ਸ਼ੇਰ ਜੰਗ ਜਾਂਗਲੀ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸਾਥਣ ਰਾਣੋ ਵੀ ਕੁਝ ਖਾਣਾ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਬਣਾ ਕੇ ਲਿਆਂਦੀ ਪੋਟਲੀ ਨੂੰ ਕਿਚਨ ਦੀ ਸੈਂਕ ਤੇ ਰੱਖ, ਸਾਡੀ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਹਿਫਲ ਵਿੱਚ ਆ ਰਲੀ ਸੀ।

ਰਾਜਿੰਦਰ ਨਾਗੀ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਸਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕਣੀਆਂ’.......... ਪੁਸਤਕ ਚਰਚਾ / ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ

ਚਰਚਾ ਕਰਤਾ- ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ (ਫੋਨ 1403-680-3212)
ਲੇਖਕ – ਰਾਜਿੰਦਰ ਨਾਗੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ- ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ -140 ਰੁਪਏ  
ਰਾਜਿੰਦਰ ਨਾਗੀ ਦਾ ਜਨਮ ਜਿ਼ਲਾ ਫਰੀਦਕੋਟ (ਪੰਜਾਬ) ਦੇ ਪਿੰਡ ਢੁੱਡੀ ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਇੱਕ ਗੀਤਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਣਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਨੌਜਾਵਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਗੀਤਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਪਿਆਰ ਮਹੁੱਬਤ ਦੇ ਅਥਾਹ ਡੂੰਘੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਚੁੱਭੀਆਂ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਵਿੱਛੜ ਚੁੱਕੇ ਸੱਜਣਾਂ ਲਈ ਨਿਹੋਰੇ, ਦਰਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਅਤੇ ਹੁਸਨ ਦੀ ਤਰੀਫ ਰੂਪੀ ਗੀਤਕਾਰੀ ਕੱਢਕੇ ਲਿਆੳਂੁਦੇ ਹਨ। ਬੇਸ਼ਕ ਉਹ ਗੀਤਕਾਰੀ ਵਿਚ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਦੇ ਕਾਫੀ ਗੀਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਾਇਕ/ਗਾਇਕਵਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵਿਧਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਗੂੜੀ ਸਾਂਝ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀਆਂ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਛਪਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਰ ਸਮੇਂ ਉਸਾਰੂ ਬਿਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਕਾਰਜ਼ਸ਼ੀਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵੱਧਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਨੌਜਵਾਨ ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪਲੇਠੇ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਸਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕਣੀਆਂ’ ਦੇ ਰੁਪ ਵਿਚ ਲੈਕੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। 

ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਫੇਰੀ ( ਭਾਗ 6 )..........ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ / ਯੁੱਧਵੀਰ ਸਿੰਘ

ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਦੇ ਕਾਰਣ ਹੀ ਉਰਲੈਂਡੌਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਤੇ  ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ । ਰਿੰਕੀ ਭਾਬੀ ਨੇ ਵੀ ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਦੇਖਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੋ ਅਸੀਂ ਸਭ ਨੇ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਨੂੰ । ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਦਾ ਨਾਮ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਪਰਗਟ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਕਿਲੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਉੱਕਰਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਦੇ ਵਿਚ ਮਿੱਕੀ ਮਾਊਸ ਦੇ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇ ਵਿਚ ਹਰ ਇਕ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ । ਮਿੱਕੀ ਮਾਊਸ, ਮਿੰਨੀ ਮਾਊਸ, ਡੌਨਲਡ ਡੱਕ, ਗੂਫੀ ਅੰਕਲ, ਸਕਰੂਜ ਮੈਕਡੱਕ, ਚਿਪ ਐਂਡ ਡੇਲ, ਅਲਾਦੀਨ  ਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕਾਰਟੂਨ ਵਾਲਟ ਡਿਜ਼ਨੀ ਦੀ ਹੀ ਦੇਣ ਹਨ । ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਕੋਈ ਪਾਰਕ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਇਕ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ । ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚ ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਦੇ ਚਾਰ ਵੱਡੇ ਥੀਮ ਪਾਰਕ ਮੈਜਿਕ ਕਿੰਗਡਮ, ਐਨੀਮਲ ਕਿੰਗਡਮ, ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਸਟੂਡੀਉ, ਐਪਕੋਟ  ਤੇ ਦੋ ਵਾਟਰ ਪਾਰਕ ਬਲਿਜ਼ਰਡ ਬੀਚ ਤੇ ਟਾਈਫੂਨ ਲਗੂਨ ਬਣੇ ਹਨ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਤ ਰਿਸੋਰਟਜ਼ ਤੇ ਹੋਟਲ ਵੀ ਬਣੇ ਹਨ । ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਦੀ ਆਪਣੀ ਟਰੇਨ, ਬੱਸ ਤੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਦੂਰ ਤੋਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਵੇਗਾ ਡਿਜ਼ਨੀ ਪਰ ਐਡੇ ਉੱਚੇ ਦਰਖਤ ਲੱਗੇ ਸਨ ਕਿ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿਖ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਅਸੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਦੇ ਮੇਨ ਪਾਰਕ ਮੈਜਿਕ ਕਿੰਗਡਮ ਜਾਣਾ ਸੀ  ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਪਰਾਂਜਲ ਦੀ ਇਕ ਗੋਰੀ ਦੋਸਤ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਕਰਨਾ ਸੀ ।  ਕਾਰ ਪਾਰਕ ਹੀ ਐਡਾ ਵੱਡਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਤੋਂ ਟਰੇਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜਾਣ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸੜਕ ਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਛੋਟੀ ਰੇਲ ਤੇ ਬੈਠਣਾ ਪੈਣਾ ਸੀ । ਕਾਰ ਪਾਰਕ ਦੀ ਲਾਈਨ ਦਾ ਨੰਬਰ ਨੋਟ ਕਰਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਭੁੱਲ ਗਏ ਤਾਂ ਬਾਦ ਵਿਚ ਕਾਰ ਲੱਭਣਾ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਔਖਾ ਹੈ । ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ ਆ ਰਹੇ ਸਨ । ਸਟਾਫ ਸਭ ਨੂੰ ਵਾਰੀ ਨਾਲ ਬਿਠਾ ਕੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵੱਲ ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਤਾਦਾਦ ਦੇ ਵਿਚ ਲੋਕ ਡਿਜ਼ਨੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਡਿਜ਼ਨੀਵਰਲਡ ਦੇ ਸਟਾਫ ਦੀ ਕਮੀਜ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਟੈਗ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਲਿਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਉੱਥੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਟੈਗ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਥੱਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕਿ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ

ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਫੇਰੀ ( ਭਾਗ 5 ).......... ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ / ਯੁੱਧਵੀਰ ਸਿੰਘ

ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਦੋਸਤ ਕੰਵਰਜੀਤ ਬਰਾੜ ਦੀ ਕਾਲ ਆ ਗਈ ਜੋ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਯੁੱਟੀਕਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਨਿਊਯੌਰਕ ਆਵਾਂਗਾ ਥੋੜੇ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਫਿਰ ਤੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਆਉਣ ਦਾ ਪਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਵਾਂਗੇ । ਗੂਗਲ ਨੇ ਸਫਰ ਦੇ ਵਿਚ ਰੂਟ ਪਲਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ । ਟੋਰਾਂਟੋ  ਦਾ ਪਰੋਗਰਾਮ ਨਹੀਂ ਠੀਕ ਬਣ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਕਿਉਂ ਕਿ ਦੋ ਦਿਨ ਦੇ ਵਿਚ ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਿਚ ਕੁਝ ਜਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ  ਸੋ ਇਸ ਲਈ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਪਰੋਗਰਾਮ ਇਕ ਵਾਰ ਠੰਡੇ ਬਸਤੇ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ । ਪਹਿਲਾਂ ਪਰਾਂਜਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪਾਂ ਕਾਰ ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹਾਂ, ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਨਿਊਯੌਰਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂਗੇ, ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਬੱਚਾ ਛੋਟਾ ਸੀ  ਸੋ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਚਲਾ ਜਾਵਾਂਗਾ । ਮੈਂ ਹਵਾਈ ਕਿਰਾਏ ਚੈੱਕ ਕੀਤੇ ਤਾਂ ਉਰਲੈਂਡੌ ਤੋਂ ਨਿਊਆਰਕ ਦਾ ਇਕ ਪਾਸੇ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਸਿਰਫ ਸੋ ਡਾਲਰ ਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸਫਰ ਸੀ । ਮੈਨੂੰ ਰੇਲ ਦਾ ਸਫਰ ਵੀ ਕਾਫੀ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਰੇਲ ‘ਤੇ ਚੈਕ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ  ਸਾਰੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਐਮਟਰੈਕ ਰੇਲਵੇ  ਦੇ ਕਾਫੀ ਵੱਡੇ ਰੂਟ ਹਨ । ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਭਾਜੀ ਨਿਊਜਰਸੀ ਰਾਜ ਦੇ ਇਸੇਲਿਨ ਸਬਰਬ ਦੇ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਫੋਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੈਟਰੋਪਾਰਕ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੱਸਿਆ ਤੇ ਨਿਊਆਰਕ ਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਤੀਹ ਮਿੰਟ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸੀ ਤੇ 127 ਡਾਲਰ ਦੀ ਇਕ ਪਾਸੇ ਦੀ ਟਿਕਟ ਮਿਲ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਰਲੈਂਡੌ ਤੋਂ ਨਿਊਆਰਕ ਤੱਕ ਚੌਵੀ ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਫਰ ਸੀ । ਟਰੇਨ ਨੇ ਜੈਕਸਨਵਿਲ, ਸਾਵਾਨਾਹ,  ਰਿਚਮੰਡ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ।ਸੀ, ਬਾਲਟੀਮੌਰ, ਫਿਲਾਡੈਲਫੀਆ, ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਊਜਰਸੀ ਦੇ ਨਿਊਆਰਕ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ । ਨਿਊਆਰਕ ਤੇ ਨਿਊਯੌਰਕ ਦੋ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ । ਨਿਊਆਰਕ ਸ਼ਹਿਰ ਨਿਊਜਰਸੀ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਚ ਹੈ ਤੇ ਨਿਊਯੌਰਕ  ਸ਼ਹਿਰ ਨਿਊਯੌਰਕ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਚ ਹੈ । ਪਰ ਨਿਊਆਰਕ ਤੋਂ ਨਿਊਯੌਰਕ  ਜਾਣ ਦੇ ਲਈ ਰੇਲ ਤੇ ਸਿਰਫ ਦਸ ਮਿੰਟ ਹੀ ਲੱਗਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਟਰੇਨ ਨੇ ਲੰਘਣਾ ਮੈਟਰੋਪਾਰਕ

ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੇ ਛੱਜ 'ਤੇ ਪੱਤਝੜੀਆਂ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ..........ਚੂੰਡੀਵੱਢ

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਲਾਤ 'ਤੇ ਨਜਰ, ਮਕਬੂਜ਼ ਆਪਣੀ ਜਾਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਤੇਰੇ ਹਜੂਰ ਤਮਾਸ਼ਾ ਬਣੇ ਰਹੁੰ, ਖੋਲਾਂ ਨਹੀਂ ਜਬਾਨ ਇੰਜ ਕਿ ਪੱਥਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਮੈਂ।

ਮਕਬੂਲ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਉਪਰੋਕਤ ਚੰਦ ਲਾਈਨਾਂ ਬੜੀ ਹੀ ਰੂਹ ਨਾਲ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਜਿੰਨਾ ਦਾ ਡੁੰਘਾ ਅਰਥ ਸੋਚਾਂ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਪਰੇ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੱਲ ਦੀ ਨਸਲ ਇੰਨਾ ਤੋਂ ਬਹੁਤੀ ਵਾਕਿਫ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਜੇ ਸੁਣ ਵੀ ਲੈਣ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਗੀਤ ਬਣਾ 5 ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਕੰਨ ਵਿਚ ਖੁਰਕ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦੇ ਪੱਲੇ ਕੁਝ ਨੀ ਪੈਂਦਾ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕਹਿਣੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਇਕ ਜਮਾਨਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਆਪਣੀ ਜੁਬਾਨ ਪੁਗਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਸੀ। ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਤਾਂ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹਰਾਮ ਕਹਿ ਕੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਝੂਠ ਅਤੇ ਮੁਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮਰੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਨਾ ਭਾਵੇਂ ਮੁਕਰਨਾ ਪਵੇ ਜਾਂ ਮਰਨਾ। ਇਹ ਤਾਂ ਗੱਲ ਹੋਈ ਬਈ ਆਪਣਾ ਵਕਤ ਲੰਘਾਉਣ ਦੀ। ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਦੇ ਲੀਡਰ ਦੇਖ ਲੋ ਸੱਚ ਨੂੰ ਝੂਠ ਅਤੇ ਝੂਠ ਨੂੰ ਸੱਚ ਬਣਾ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਘੁੰਮਣ ਘੇਰੀ ਵਿਚ ਪਾਈ ਰੱਖਦੇ ਨੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਕੁੱਤੀ ਚੀਕਾਂ ਲੋਟ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਘਰੇ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਉਠਦਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਨਾ ਕੋਈ ਪੁੱਛਦਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਅਖ਼ਬਾਰੀ ਬਿਆਨ ਅਜਿਹੇ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਅਸਮਾਨ ਦਾ ਵੀ ਢੂਆ ਪਾਟ ਜੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਹ ਹਾਲ ਹੈ ਅਖੇ ਪੱਲੇ ਨੀ ਧੇਲਾ ਕਰਦੀ ਮੇਲਾ ਮੇਲਾ। ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਲੀਕ ਲੈਂਦੇ ਨੇ ਕਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਤਾਂ ਕਦੇ ਕਸਬਿਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ। ਫਿਰ 5-5 ਰੁਪਈਏ ਕੱਠੇ ਕਰ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ, ਮੁਹੱਲੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਫੋਟੋ ਪੋਸਟਰਾਂ, ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ 'ਤੇ ਚਮੇੜ ਦਿੰਦੇ ਆ, ਤੇ ਫੋਟੋ ਵਿਚ ਬੰਦਾ ਪਛਾਨਣਾ ਵੀ ਇੰਨਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਚਮਚਗੀਰ ਆਵਦੀ ਫੋਟੋ ਹੀ ਮਸਾਂ ਪਛਾਣਦਾ ਦੂਜੇ ਦਾ ਤਾਂ ਅੰਦਾਜਾ ਹੀ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ

ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਦਾ ਰੀਵਿਊ ਇਸ ਸਿਰਫਿਰੇ ਵੱਲੋਂ ਵੀ.......... ਰੀਵਿਊ / ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ (ਇੰਗਲੈਂਡ)

ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਇੱਕ ਫਿਲਮ 'ਸਿਰਫਿਰੇ' ਦੇਖਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਇਸ 'ਪਰਿਵਾਰਕ' ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਫਿਲਮ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਪੂਰੀ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਰ ਜਾਂ ਕਲਾਕਾਰ ਆਦਿ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇਖ ਕੇ ਇਉਂ ਲਗਦੈ ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਸ਼ੁੱਧ ਗੋਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਹੋਵੇ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਫਿਲਮ ਹੋਣ ਦਾ ਭਰਮ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਕੁ ਮਿੰਟ ਦੀ ਫਿਲਮ ਲੰਘਣ 'ਤੇ ਹੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਅੱਧਢਕੀ ਜਿਹੀ ਬੀਬੀ ਦੇ ਪੱਟਾਂ 'ਤੇ ਕੈਮਰਾ ਘੁਮਾਇਆ ਜਾਂਦੈ ਤੇ ਤਿੰਨ ਮੁਸ਼ਟੰਡੇ ਉਹਨੂੰ ਪੁਰਜਾ, ਮੋਟਰ, ਬੰਬ ਅਤੇ 'ਚੈੱਕ ਤਾਂ ਕਰੀਏ ਮੋਟਰ ਕਿੰਨੇ ਹਾਰਸ ਪਾਵਰ ਦੀ ਆ' ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਪੁਕਾਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬੀਬੀ ਵੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ 'ਸਾਲਿਆਂ' ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਚਕਮਾ ਸਿੱਧੀ ਫਿਲਮ ਦੇ ਇੱਕ ਹੀਰੋ ਪ੍ਰੀਤ ਦੇ ਦਰਵਾਜੇ ਮੂਹਰੇ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਦੀ 'ਟੀ-ਟੀ' ਮਾਰਦੀ ਐ ਤੇ ਹੀਰੋ ਸਾਬ੍ਹ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ 'ਤੇ ਬਹਿੰਦਿਆਂ ਹੀ ਬੀਬੀ ਦੇ ਪਿੰਡੇ 'ਤੇ ਐਨਾ ਕੁ ਰਗੜ ਕੇ ਹੱਥ ਫੇਰਦੇ ਹਨ ਜਿੰਨਾ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਕਾਮਾ ਲੋਹੇ ਤੋਂ ਜੰਗਾਲ ਲਾਹੁਣ ਲੱਗਾ ਰੇਗਮਾਰ ਵੀ ਨਾ ਮਾਰੇ। ਫਿਰ ਕਾਲਜ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਹੀਰੋ ਸਾਬ੍ਹ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜੁੰਡਲੀ ਜਿਆਦਾਤਰ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਰੀਸੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਬੁੱਧੂ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। 'ਕੁੜੀ 'ਚ ਕਰੰਟ ਤਾਂ ਪੂਰਾ' 'ਮਿਰਚੀ ਵੀ ਕੁਛ ਜਿਆਦਾ ਈ ਲਗਦੀ ਆ' ਫਿਕਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਐ ਕਾਲਜੀਏਟ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਫਲੈਟ ਵਿੱਚ ਬੀਅਰਾਂ ਪੀਣ, 'ਦੂਜਾ ਸਮਾਨ' ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਕੋਲ ਬਿਸਤਰ ਗਰਮ ਕਰਾਉਣ ਆਈ ਬੀਬੀ ਬਾਰੇ ਬੇਲੋੜੀ ਚਰਚਾ।

ਹਾਕਮ ਸੂਫੀ ਵੀ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ.......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਾਮਵਰ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ,ਗਿਦੜਬਹਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜਗਰਾਤਿਆਂ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਨ ਵਾਲੇ, ਸੁਰੀਲੇ, ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਵਿਆਹ ਨਾ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਅਸਫਲ ਪਿਆਰ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਦਾ ਸੇਕ ਅੰਦਰੇ- ਅੰਦਰ ਹੰਢਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਆਰਟ ਕਰਾਫਟ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ, ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਤੋਂ ਦੋ ਕੁ ਸਾਲ ਪਿੱਛੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ, ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੂੰ ਹਰ ਸਮੇ ਨੇਕ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਹਾਕਮ ਸੂਫ਼ੀ ਦਾ ਅੱਜ 5 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਹੀ ਇੰਤਕਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ  ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ । ਗਿੱਦੜਬਹਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਸੰਤ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਫੱਕਰ  ਦਾ ਜਨਮ 3 ਮਾਰਚ, 1952 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ (ਜ਼ਿਲਾ-ਮੁਕਤਸਰ) ਵਿਖੇ ਪਿਤਾ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ  ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਰਦਿਆਲ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।

ਜੋ ਹੈ ਤੋਂ ਸੀ ਹੋ ਗਿਆ, ਉਸ ਹਾਕਮ ਸੂਫ਼ੀ ਨਾਲ ਆਖ਼ਰੀ ਮਿਲਣੀ.......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਮਿੰਟੂ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ

ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਨੈਟ ਚਲਾਇਆ, ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ ਖੋਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਸ਼ਬਦ ਦਿਲ ਤੇ ਛੁਰੇ ਵਾਂਗ ਵੱਜੇ, ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਫ਼ੱਕਰ ਫਨਕਾਰ ਹਾਕਮ ਸੂਫ਼ੀ ਮੌਤ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਦਿਲ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਯਕੀਨ ਨਾ ਆਇਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਰਮ ਮਿੱਤਰ ਕੰਵਲਜੀਤ ਚਾਨੀਂ (ਜਲੰਧਰ) ਨੂੰ ਫੋਨ ਲਗਾ ਕੇ ਤਸ਼ਦੀਕ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮਸਾਂ ਹੀ ਯਕੀਨ ਆਇਆ । ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਵਲਕਾਰ ਬਾਈ ਸਿ਼ਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ ਜੀ ਦੇ ਬਾਪੂ ਜੀ ਦੀ ਬਰਸੀ ਦੀਆਂ 2009 ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਝੱਟ ਤਾਜ਼ਾ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਬਾਪੂ ਜੀ ਦੀ ਬਰਸੀ ਵੇਲੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਸੀ, ਪਰ ਬਰਸੀ ਤੇ ਜਾਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ, ਇਹ ਬਾਈ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸੀ ਜੋ ਅਸੀਂ ਚਾਹ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਟਾਲ ਸਕਦੇ ਸਾਂ।

ਪਿਆਰੀ ਜਹੀ ਯਾਦ ਬਣਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ – ਹਰਦੀਪ ਦੂਹੜਾ.......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਕੇਹਰ ਸ਼ਰੀਫ਼

ਜਿਵੇਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਰਵਾਜੇ ’ਚੋਂ ਹਵਾ ਦਾ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਬੁੱਲਾ ਸਰਰਰਰਰ ਕਰਦਾ ਅੰਦਰ ਲੰਘ ਆਵੇ ਤਾਂ ਹੁੰਮ ’ਚ ਬੈਠੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਜਿਹਾ ਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਗੋਂ ਜਾਨ ਵੀ ਸੌਖੀ ਹੋਈ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ – ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜਦੀ ਤੇ ਨਰਮ ਜਹੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਹੈਲੋ ਨਿਕਲਦੀ ਅਗਲੇ ਹੀ ਪਲ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਦਾ ਤੇ ਆਖਦਾ ‘ਨਾ ਜੁਆਨ ਕਦੇ ਫੋਨ ਈ ਨੀ ਕੀਤਾ’ ਨਹੋਰਾ ਜਿਹਾ ਮਾਰ ਕੇ ਆਖਦਾ ਤੇ ਗੱਲੀਂ ਜੁਟ ਪੈਂਦਾ। ਫੇਰ ਚੱਲ ਸੋ ਚੱਲ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਜਹਾਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ। ਇੰਜ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਹਰ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਵੀ ਹਰਦੀਪ ਦੂਹੜੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ। ਸਾਂਝ ਸਾਡੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਸੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਫਲਸਫਾ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣਾ। ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਖੱਬੇ ਪੱਖ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਨੇੜਤਾ ਰੱਖਦੇ ਸੀ, ਮਿਲਣ-ਗਿਲਣ ਵੀ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।

ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਸ੍ਰੋਤਿਆਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ.......... ਅਭੁੱਲ ਯਾਦਾਂ / ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਦੁਪਾਲਪੁਰ

ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆਂ-ਗੁੜ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ‘ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ‘ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਹਲ ਜਮ੍ਹਾਂ ਆਪਾ-ਧਾਪੀ ਦੇ ਝੰਬੇ ਹੋਏ ਅਮਰੀਕਾ ਵਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਦਾ ਕਮਾਲ? ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਪਾਠਕਾਂ ਉਪਰ ਸੁੱਟ ਕੇ ਕਿੱਸਾ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜ਼ੁਬਾਨੀ-ਕਲਾਮੀ ਸੁਣੀ ਕੋਈੇ ਗੱਲ ਝੱਟ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਦਿਲ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਪੱਕਾ ਵੱਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀ ਉਪਮਾ ਕਰਦਾ ਅਖਾਣ ਹੈ, ‘ਧਰਿਆ ਭੁੱਲੇ, ਲਿਖਿਆ ਨਾ ਭੁੱਲੇ‘, ਪਰ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਵੀ ਉਹੋ ਨਾ-ਭੁੱਲਣ ਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੇ ‘ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ’ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੋਵੇ! ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕੁੱਝ ਚੰਗੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੇਹ-ਸੁਆਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਨੇ। ਕੀ ਕੀ ਯਾਦ ਰੱਖਣ? ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰੀ ਨੇ ਇਸ ਅਖਾਣ ਦਾ ਸੱਤਿਆਨਾਸ ਕਿਵੇਂ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਅਗਲੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਜਾਣ ਜਾਉਗੇ।
ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਨੇ ਫਰੀਮਾਂਟ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਵਾਈ। ਇਸ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਾਮਵਰ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਸ਼ਾਇਰ ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪਾਤਰ, ਡਾ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਲੇਖਕ ਸਿੱਧੂ ਦਮਦਮੀ ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪੱਚੀ-ਛੱਬੀ ਅਗਸਤ, ਯਾਨਿ ਸਨਿਚਰਵਾਰ ਅਤੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਈ ਇਸ ਕਾਨਫੰਰਸ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ, ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੇ ਸਮੇਂ-ਸਥਾਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਛਪੀਆਂ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਥਾਨਕ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ  ਅੰਗਰੇਜੀ  ਵਿੱਚ ਵੀ ਛਪੀ। ਰੇਡੀਓ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵੱਖਰੀ ਹੋਈ। ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਮੁਨਾਦੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੂਰਾ ਟਿੱਲ ਲਾਇਆ। ਸਾਹਿਤਕ ਮੱਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਭੱਦਰਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੇਲ੍ਹੜੀਆਂ ਕੱਢਣ ਵਾਂਗ ਫੋਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਸਮਾਂ ਸਥਾਨ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ। ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਿਰਕਤ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਜੀਅ-ਤੋੜ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਕੁੱਝ ਦਾ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਯਾਨਿ ਪੱਚੀ ਅਗਸਤ ਵਾਲੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੇ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਜਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਅਸਰ ਕਬੂਲਿਆ? ਇਹਦੇ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ। ਹਾਂ, ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਖੁਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਦਿਨ ਦੀ ਆਪ-ਬੀਤੀ, ਅੱਖੀਂ ਦੇਖੀ ਅਤੇ ਕੰਨੀਂ ਸੁਣੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰ ਰਿਹਾਂ।

ਅਜ਼ਾਦੀ ……… ਵਿਚਾਰਾਂ / ਵਿਵੇਕ ਕੋਟ ਈਸੇ ਖਾਂ

ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕ ਪਾਲ ਤੇ ਹੁਣ ਕਾਲੇ ਧਨ ਬਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਹੀਨਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਵੀ ਹੈ । ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬਲਿਦਾਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਅਸੀਂ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ‘ਤੇ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ। ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਮੌਕੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਜਨੂੰਨੀ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਹੋਏ । ਜੇ ਉਹਨੂੰ ਦੋ ਮਿੰਟ ਯਾਦ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਮੀਡੀਆ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਹੀ ਦਰਅਸਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਹੀ ਅਰਥ ਦੱਸੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਛੁਟਕਾਰਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ । ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵੀ ਤਾਂ ਸੱਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਨੇ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵੇਖੇ ਸਨ । ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਭੁੱਖਾ ਸੌਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਤਨ ‘ਤੇ ਕੱਪੜਾ ਨਹੀਂ, ਉਸਨੂੰ ਸਿਰ ਢੱਕਣ ਲਈ ਛੱਤ ਵੀ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ । ਰੋਟੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵਕਤ ਵੀ ਖਾਂਦੇ ਸੀ, ਸਿਰਫ ਅਮੀਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਝੋਲੀ ਚੁੱਕ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਇਹ ਹਾਲ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੋ ਧਿਰਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ ਨੇ, ਇੱਕ ਖਾਂਦੀ ਪੀਂਦੀ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਮਾਲੋ ਮਾਲ ਧਿਰ, ਜਿਸਦਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਧਨਾਂ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜੀ ਉਹੀ ਜੋ ਰੋਟੀ ਕੱਪੜਾ ਮਕਾਨ ਤੋਂ ਵਾਂਝੀ ਧਿਰ, ਜਿਸ ਦੇ ਹੱਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੇ ਕਾਲੇ ਧਨ ਦੀਆਂ ਚਟਾਨਾਂ ਥੱਲੇ ਨੱਪੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਲੋਕ ਇਸ ਲਈ ਜਲਦ ਲਾਮਬੰਦ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਣੀ ਸਿਰ ਤੋਂ ਦੀ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਲੋਕ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਕਾਮਨਵੈੱਲਥ ਘੋਟਾਲਾ, ਟੈਲੀਕਾਮ, ਮਨਰੇਗਾ ਹੇਰਾਫੇਰੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੰਤਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ‘ਚ ਦਲਾਲੀ, ਆਦਰਸ਼ ਸੋਸਾਇਟੀ ਕਾਂਡ । ਸਭ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ, ਜੋ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਜਨਤਾ ਦਾ ਪੈਸਾ ਹਜ਼ਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮਾਂ ਕਰਵਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਚਾਹੇ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਟੀਮ ਅੰਨ੍ਹਾ ਕਰੇ ਜਾਂ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਆਪਣੀ ਮੰਡਲੀ  ਰਾਹੀਂ । ਲੋਕ ਤਾਂ ਇਹੋ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ ਮਿਲੇ । ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਸੱਚ ਹੋਣ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਆਰਿਥਕ ਹੱਕ ਸਭ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਣ ਇਹੋ ਸੱਚੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਹੈ। ਵੇਖੋ ! ਹੁਣ ਇਹ ਜੋ ਅਗਸਤ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਮੋੜ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਤੇ ਆਮ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੱਚੀ ਤੇ ਅਸਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

****

ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਹੱਦ..........ਵਿਚਾਰਾਂ / ਵਿਵੇਕ, ਕੋਟ ਈਸੇ ਖਾਂ

ਅਜੋਕਾ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਤਾਂ ਅੱਗੇ ਹੀ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਦਾ ਝੰਬਿਆ ਨਸ਼ੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੈਰ ਇਖਲਾਕੀ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਦਲਦਲ ਵਿੱਚ ਖੁੱਭਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਉਪਰੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਐਲਾਨ ਇਹ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਬਾਬੂ ਜੀ ਅਜੇ ਦੋ ਸਾਲ ਹੋਰ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਨਹੀ ਹੋਣਗੇ। ਜੇ ਕੋਈ ਕੁਰਸੀ ਖਾਲੀ ਕਰੇਗਾ ਤਾਂ ਹੀ ਦੂਜਾ ਬੰਦਾ ਆ ਕੇ ਕਾਰਜ ਭਾਰ ਸੰਭਾਲੇਗਾ ਪਰ ਏਥੇ ਤਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਨਿਰਾਲਾ ਹੀ ਨਿਰਾਲਾ ਹੈ। ਨਾ ਤਾਂ ਜਿਹੜਾ ਸਿਆਸੀ ਕੁਰਸੀ ਤੇ ਬਹਿ ਜਾਵੇ, ਜਿੰਨ੍ਹੀ ਵਾਹ ਲੱਗੇ ਕੁਰਸੀ ਨਹੀਂ ਤਿਆਗਦਾ ਭਾਂਵੇ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ‘ਚ ਧਾਰਮਿਕ ਦੰਗੇ ਨਾ ਕਰਵਾਉਣੇ ਪੈ ਜਾਣ ਜਾਂ ਫਿਰ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁਚੱਕਰ ਰਚ ਕੇ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਜੀ ਜਾਂ ਕੌਮੀ ਨੁਕਸਾਨ ਭਾਂਵੇ ਹੋ ਜਾਵੇ ਪਰ ਗੱਦੀ ਨਾ ਹੱਥੋਂ ਜਾਵੇ।

ਇਹੋ ਕੁਝ ਹੁਣ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਫਤਰੀ ਕੁਰਸੀ ਦਾ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਲਰਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹ 58 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਚ ਆ ਆਪਣੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਛੱਡ ਕੇ ਘਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਸਰਕਾਰੀ ਹੁਕਮਾਂ ਨਾਲ ਦੋ ਸਾਲ ਭਾਵ 60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਹੋਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਸਕੇਗਾ। ਜਦ ਕਿ ਉਸੇ ਕਲਰਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠਾ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਗਰੀਬ ਜਰੂਰਤਮੰਦ ਯੁਵਕ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਝਾਕ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਰਹੇਗਾ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਕੋਈ ਨੈਤਿਕ ਜਾਂ ਸਿਧਾਂਤਕ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਖਾਸੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਕਾਜ ਲਈ ਯੋਗ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨਹੀ ਮਿਲ ਰਹੇ । ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਾਂ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤੀ ਵੇਲੇ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਆਰਥਿਕ ਬੋਝ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਰੋਕਣ ਵਾਲਾ ਫੈਸਲਾ ਹੈ।

ਗਿਆਨੀ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ.......... ਸ਼ਬਦ ਚਿਤਰ / ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ (ਪ੍ਰੋ.)

ਇਹ 1946 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਓਦੋਂ ਮੈਂ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸਾਂ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀਤਲ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਤੇ ਸੁਣਿਆਂ। ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਵੱਡਾ ਵੀਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ 5-7 ਬੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਸਹਿਜਰਾ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਤੋਂ 1 ਮੀਲ ਦੂਰ ਪਿੰਡ ਰੱਤੋਕੇ ਮੇਲਾ ਵੇਖਣ ਗਏ ਹੋਏ ਸਾਂ। ਘੁੰਮਦਿਆਂ ਫਿਰਦਿਆਂ ਮੇਲਾ ਵੇਖਦਿਆਂ ਘਰੋਂ ਲਿਆਂਦੀ ਆਨਾ-ਦੁਆਨੀ ਜਦ ਖਰਚੀ ਗਈ ਤਾਂ ਗਰਮੀਂ ਦੇ ਹਰਫਲੇ ਹੋਏ ਛਾਂ ਭਾਲਦੇ ਅਸੀਂ ਪੰਡਾਲ ਦੀ ਛਾਂਵੇ ਇਕ ਨੁਕਰੇ ਜਾ ਖਲੋਤੇ। ਪੰਡਾਲ ਦੀ ਛਾਂ ਥੁਹੜੀ ਸੀ ਤੇ ਸੀਤਲ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ਜ਼ਿਆਦਾ। ਸੀਤਲ ਹੋਰਾਂ ਨੇ 1936 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਢਾਡੀ ਜਥੇ ਨਾਲ ਰੱਤੋਕੇ ਦੀਵਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸੀਤਲ ਜੀ ਓਦੋਂ ਤੋਂ ਇਸ ਮੇਲੇ ਤੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਣ ਆਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹੋ ਚੁਕੀ ਸੀ। ਰੱਤੋਕੇ ਪਹਿਲੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਦੀਵਾਨ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸੀਤਲ ਜੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕਲਮ ਤੋਂ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਕਾਬਲੇ ਗੌਰ ਹੈ:

"1936 ਈ. ਦਾ ਸਤਾਈ ਵਿਸਾਖ ਦਾ ਦਿਨ... ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਦਸ ਬਾਰਾਂ ਮੀਲ ਦੂਰ ਪਿੰਡ 'ਰੱਤੋਕੇ' ਵਿਚ 'ਬਾਬਾ ਬੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੌਰੰਗਾਬਾਦੀਏ' ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੈ। ਸਤਾਈ ਵਿਸਾਖ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਓਥੇ ਮੇਲਾ ਲੱਗਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਮੇਲੇ ਵਾਸਤੇ ਅਸਾਂ ਉਚੇਚੀ ਵਾਰ ਲਿਖੀ। 'ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਕਿਵੇਂ ਗਿਆ' ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਗ ਮੈਂ ਲਿਖਿਆ, ਤੇ ਅਸਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ। ਸਾਡੇ ਪਿੰਡੋਂ ਦਸ-ਬਾਰਾਂ ਸਿੰਘ ਸਾਨੂੰ ਸੁਣਨ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ। ਸਾਰੇ ਰਾਹ ਉਹ ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੀ ਅਣਖ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੇ ਗਏ, "ਹੂੰ! ਘਰੇ ਤਾਂ ਰੋਜ਼ ਢੱਡਾਂ ਕੁੱਟਦੇ ਈ ਰਹਿੰਦੇ ਓ ਨਾ! ਉਥੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਵੇਖੀ ਜਾਏਗੀ।" ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਪੰਧ ਨੇੜੇ। ਹੱਸਦੇ ਖੇਡਦੇ ਅਸੀਂ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਪੁੱਜੇ। ਸੰਗਤਾਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵੀਹ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਕੁਛ ਵੱਧ ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਸਾਥੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਚੋਟੀ ਦਿਆਂ ਜਥਿਆਂ ਨੇ ਕੀਰਤਨ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਸਾਡੀ ਵਾਰੀ ਆ ਗਈ। ਮੈਂ ਸਕੱਤਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, "ਜੀ ਅਸਾਂ ਟਾਈਮ ਕਿੰਨਾ ਲੌਣਾ ਏਂ?" ਉਹਨੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਵੇਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹਾ, "ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਓਇ ਮੁੰਡਿਆ! ਸੌਦਾ ਵਿਕਦਾ ਵੇਖ ਕੇ ਸੋਚਾਂਗਾ।"

ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਾਣ ਗਗਨ ਨਾਰੰਗ ........... ਸ਼ਬਦ ਚਿਤਰ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫਲ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਗਨ ਨਾਰੰਗ ਨੇ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਮਗਾ ਜਿੱਤ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਖਾਤਾ ਖੋਲਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਨੇ 10.7, 9.6, 10.6, 10.7, 10.4, 10.6, 9.9, 9.5, 10.3,  10.7, 103.1, 701.1 ਅੰਕ ਲੈ ਕੇ ਇਹ ਤਮਗਾ ਜਿੱਤਿਆ । ਸਿਰਫ਼ 0.4 ਅੰਕਾਂ ਨਾਲ ਪੱਛੜ ਕੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਮਗੇ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਆਲੀਫ਼ਾਈ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਗਗਨ ਨਾਰੰਗ ਨੇ 600 ਵਿੱਚੋਂ 598 ਅੰਕ ਲੈ ਕੇ ਤੀਜਾ ਸਥਾਨ ਲਿਆ ਸੀ ।

ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮਾਣ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਸ਼ੂਟਰ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪਾਨੀਪਤ ਜਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮਾਲਖਾ ਵਿਖੇ ਜਾ ਵਸੇ, ਜਿੱਥੋ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਚਲੇ ਗਏ । ਸ਼ੂਟਰ ਨਰੰਗ ਦਾ ਜਨਮ ਚੇਨੱਈ ਵਿੱਚ 6 ਮਈ 1983 ਨੂੰ ਹੋਇਆ । ਇਸਦਾ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਿਹਾ ਹੈ :

ਓਲੰਪਿਕ 2012 ਲੰਦਨ  ਵਿੱਚ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਮਗਾ, ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਮੈਲਬੌਰਨ 2006 ਸਮੇਂ ਸੋਨ ਤਮਗਾ (10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫਲ, ਵਿਅਕਤੀਗਤ), ਸੋਨ ਤਮਗਾ (10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫਲ, ਪੇਅਰਜ਼), ਸੋਨ ਤਮਗਾ (50 ਮੀਟਰ ਰਾਈਫਲ 3 ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਵਿਅਕਤੀਗਤ), ਸੋਨ ਤਮਗਾ (50 ਮੀਟਰ ਰਾਈਫ਼ਲ 3 ਪੁਜੀਸ਼ਨ, ਪੇਅਰਜ਼) ਜਿੱਤੇ ਹਨ । ਏਵੇਂ ਹੀ 2010 ਦੀਆਂ ਦਿੱਲੀ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਸਮੇਂ ਇਹਨਾਂ ਹੀ ਚਾਰਾਂ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਨਹਿਰੀ ਤਮਗੇ ਜਿੱਤ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮਾਣ ਦਿਵਾਇਆ ਹੈ ।

ਸੱਚੇ ਫਨਕਾਰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਰਦੇ……… ਵਿਚਾਰਾਂ / ਵਿਵੇਕ, ਕੋਟ ਈਸੇ ਖਾਂ

31 ਜੁਲਾਈ 1980 ਦਾ ਦਿਨ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਗਮਈ ਦਿਨ ਸੀ । ਖਾਸ ਕਰ ਫਿਲਮੀ ਪਿੱਠਵਰਤੀ ਗਾਇਕੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦਿਨ ਧਾਹਾਂ ਮਾਰ ਮਾਰ ਰੋ ਰਹੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਲਾਡਲਾ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਮਿੱਠੀ ਅਵਾਜ਼ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਬੇਤਾਜ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸਨ । ਉਹ ਹਰ ਉਸ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ, ਜੋ ਮਿਠਾਸ ਭਰੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਫੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਨਗਮੇ ਗਾਏ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁਧਰ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਮੁਰਦਾ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਨ ਜਾਗ ਉਠਦੀ  ਸੀ।

ਉਸ ਸੰਗੀਤਕ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਰਫੀ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਫਿਲਮ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸੋਚ ਨਹੀ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹਰ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਸਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਤੋਰਿਆ। ਦਲੀਪ ਕੁਮਾਰ, ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ, ਸ਼ਮੀ ਕਪੂਰ ਦੀ ਅਸਲ ਪਹਿਚਾਣ ਹੀ ਰਫੀ ਸਾਹਿਬ ਸਨ । ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦੁਖਦ ਮੌਤ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਮੀ ਕਪੂਰ ਹੁਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਮੈਂ ਕੀ ਬੋਲਾਂ ਮੇਰੀ ਤਾਂ ਅਵਾਜ਼ ਹੀ ਚਲੀ ਗਈ ਏ” ।

ਕੁਝ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੀਆਂ........... ਅਭੁੱਲ ਯਾਦਾਂ / ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ

ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹੁਣ ਤੀਕ ਆਪਣੇ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਜਾਂ ਨੇੜਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਜੀਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਹੁਣ ਤੀਕ (ਸ਼ਾਇਦ) ਜਿ਼ੰਦਾ ਨਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸੱਚ ਹੈ! ਇਹ ਲੋਕ ਕੀ ਲਗਦੇ ਨੇ ਮੇਰੇ? ਏਹ ਲੋਕ... ਚਾਹੇ ਲਾਗੇ-ਚਾਗੇ ਦੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਸੱਤ-ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਦੇ। ਮੈਨੂੰ ਜੋ ਸੁਨੇਹਾ ਤੇ ਸਨੇਹ, ਸਤਿਕਾਰ ਤੇ ਸਨਮਾਨ, ਨਿੱਘ ਤੇ ਨੇੜਤਾ, ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਆਪਣਿਆਂ (ਖੂਨੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ‘ਚੋ) ਲੱਭਿਆਂ ਨਹੀਂ ਥਿਆਇਆ, ਬੜੀ ਦੇਰ ਟੋਲਦਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਮੈਂ ਇਹ ਕਲਮ ਦਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾ ਹੀ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਚਾਹੁੰਣ ਵਾਲੇ, ਪਿਆਰਨ-ਸਤਿਕਾਰਨ (ਗ਼ਲਤ ਗੱਲ ਉਤੇ ਘੂਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ), ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਮੇਰੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਚੁੰਮਿਆਂ। ਮੱਥੇ ਨਾਲ ਛੁਹਾਇਆ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਮੇਰੀ ਕਲਮ ਦੀ ਨੋਕ ਖੁੰਢੀ ਸੀ ਤੇ ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ...!

ਤਾਜ਼ਾ ਤਜ਼ਰਬਾ! ਪਾਪਾ ਚਲੇ ਗਏ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੋ ਪਿਆਰ, ਇਸ ਔਖ ਦੀ ਘੜੀ ਹਾਸਲ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਹੌਸਲਾ ਵਧਿਆ। ਦੁੱਖ ਘਟਿਆ। ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਤੇ ਸੇਵਾ ਲਈ ਖੜ੍ਹਨ ਜਿਹਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਰ ਸਿ਼ੱਦਤ ਨਾਲ ਹੋਣ ਲੱਗਿਆ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਦੁੱਖ ‘ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ’ ਜਾਪਣ ਜਿਹਾ ਅਹਿਸਾਸ ਅੱਗੇ ਨਾਲੋਂ ਤਿੱਖਾ ਹੋਇਆ! ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਆਉਂਦੇ ਸਨ, ਫ਼ਰਜ਼ ਪੂਰਦੇ ਸਨ, ਮੋਢਾ ਪਲੂਸਦੇ ਤੇ ਦੋ ਕੁ ਬੋਲ ਬੋਲਦੇ ਸੀ, “ਰੱਬ ਦਾ ਭਾਣਾ ਤਾਂ ਮੰਨਣਾ ਈ ਪੈਂਦਾ ਐ ਭਾਈ ਮੁੰਡਿਆ...।” (ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਰਟੇ-ਰਟਾਏ ਇਹੋ ਬੋਲ ਦੁਨੀਆ ਬੋਲਦੀ ਆਈ ਹੈ...ਬੋਲਦੀ ਜਾਏਗੀ...) ਫਿਰ ਜਾਣ ਲਈ ਘੜੀ ਦੇਖਦੇ ਤੇ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ। ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹੋਏਗਾ, ਜੁ ਕਹੇਗਾ...ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਆਂ। ਹਾਂ, ਕੁਝ ਦੋਸਤ ਤੇ ਹੋਰ ਮਿਹਰਬਾਨ ਸੱਜਣ ਸਨ, ਜੁ ਕਦੇ ਵੀ ਭੁੱਲਣ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ, ਜੁ ਹੌਸਲਾ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਨਾਲ ਵੀ ਖਲੋਂਦੇ ਰਹੇ, ਨਾ ਉਹ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਜਾਣੋਂ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਮੈਂ। ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਪਾ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਦਿਲ ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤੇ ਲਗਦਾ ਕਿ ਉਹ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਚਲੋ...ਅੱਗੇ ਵਾਂਗ ਚਾਹੇ ਨਾ ਸਹੀ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮੰਜੇ ਉਤੇ ਬਹਿਣ ਜੋਗੇ ਹੀ ਹੋਣ ਜਾਣ। (ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੰਜੇ ਉਤੇ ਬੈਠੇ ਜੀਅ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਆਸਰਾ ਹੁੰਦੈ ਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਛਾਵਾਂ ਤੇ ਛਾਂ ਕਿੰਨੀ ਸੰਘਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਪਤਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹੀ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਗੌਲਦੇ ਨਹੀਂ) ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਪੈਸੇ-ਟਕੇ ਦੀ ਭਾਵੇਂ ਨਹੀਂ ਲੋੜ ਸੀ ਪਰ ਸਕੂਨ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ...ਕੁਝ ਬੋਲ ਅਜਿਹੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ ਜੁ ਮਨ ਨੂੰ ਠੰਢਕ ਦਿੰਦੇ! ਕਿਸੇ ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸਿਓਂ ਅਜਿਹਾ ਠੰਢੀ ਵਾਅ ਦਾ ਬੁੱਲਾ ਉਡੀਕਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਨਾ ਆਇਆ।
ਗਰਮੀ ਬਹੁਤ ਸੀ। ਝੋਨਾ ਲਾਉਣ ਦੇ ਦਿਨ ਸਨ। ਬਿਜਲੀ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਡਾਹਢੀ ਤੋਟ ਸੀ। ਪਾਪਾ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਘਰ ਰੱਖਵਾ ਲਿਆ। ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਪਾਰਟੀ ਬਾਜ਼ੀ ਭੁੱਲ ਕੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ-ਨਾਲੀਆਂ ਤੇ ਰਸਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ।  ਮੈਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਨਿਪਟਾਈ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਘਰ ਭੋਗ  ਪਾ ਕੇ ਫਿਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਵੇਂ ਬਣ ਰਹੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਸਾਂ। ਮਨ ਬੜਾ ਤੜਪਿਆ ਜਦ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਦੋ ਕਜ਼ਨ (ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸੱਕੇ ਭਰਾ, ਮੇਰੇ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ‘ਚੋਂ) ਚਿੱਟੇ ਕੁਰਤੇ-ਪਜ਼ਾਮੇ ਪਾਈ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਗੇਟ ਅੱਗੇ ਖਲੋਤੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮੁਸਕਰਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਡੱਬ ਵਿੱਚ ਟੰਗੇ ਰਿਵਾਲਵਰ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਮੁਸਕ੍ਰਾਉਂਦੇ ਹੀ ਜਾਪੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਕੋਲ ਦੀ ਲੰਘ ਗਿਆ। ਜਦ ਪਿੱਛਾ ਭਉਂ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਹੱਸਣ ਲੱਗੇ। ਇਸਤੋਂ ਚੰਗਾ ਸੀ ਕਿ ਨਾ ਹੀ ਆਉਂਦੇ। ਉਹ ਮੇਰਾ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਣ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਮੈਨੂੰ ਜਾਲਣ ਆਏ ਸਨ। ਭੋਗ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਬਹੁਤ ‘ਨੇਕ’ ਸਲਾਹਾਂ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ, ਫਲਾਣੀ ਸਬਜ਼ੀ ਤੇ ਫਲਾਣੀ ਦਾਲ ਬਣਵਾਵੀਂ ਤੇ ਢਮਕਾਣਾ ਸਲਾਦ ਚੰਗਾ ਰਹੂ। ਮੈਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਆਹ ਚੱਕ ਪੈਸੇ ਤੇ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਆਪੇ ਅੱਗੇ ਲੱਗ ਕੇ ਕਰ। ਖਹਿੜਾ ਛਡਾਉਂਦਾ ਬੋਲਿਆ, “ਮੈਂ ਤਾਂ ਭੋਗ ਵਾਲੇ ਦਿਨ  ਹੀ ਆਵਾਂਗਾ ਯਾਰ.. ਮੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਪੇਪਰ ਆ.. ਓਹਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਵਾਂ।” ਅਜਿਹੇ ਮੁਫ਼ਤ ਦੇ ‘ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੱਜਣ’ ਬੜੇ ਆਏ ਤੇ ਸਲਾਹਾਂ ਦੇ ਕੇ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ।

ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਅਮਜਦ, ਗੱਬਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਨਾ ਸਕਿਆ.......... ਸ਼ਬਦ ਚਿਤਰ / cਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਸਲੀਮ ਜਾਵੇਦ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਜਦ ਰਮੇਸ ਸਿੱਪੀ ਨੇ 1975 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਸ਼ੋਅਲੇ ਬਣਾਈ ਤਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸੈਂਸਰ ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਇਹ ਭਰਮ ਸੀ ਕਿ ਧਰਮਿੰਦਰ ਅਤੇ ਅਮਿਤਾਬ ਦੇ ਰੋਲ ਨੂੰ ਲੋਕ ਆਦਰਸ਼ ਮੰਨਣਗੇ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈਆਂ ਜਾਂ ਬੁਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲਾਮਬੰਦ ਹੋਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣਗੇ । ਪਰ ਜਦ ਇਹ ਫਿਲਮ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਹੀ ਉਲਟਾ-ਪੁਲਟਾ ਹੋ ਗਿਆ । ਅਮਜਦ ਖਾਨ ਜਿਸ ਨੇ ਗੱਬਰ ਦਾ ਰੋਲ ਕਰਿਆ ਸੀ, ਦੇ ਡਾਇਲਾਗ ਅਤੇ ਚਾਲ-ਢਾਲ ਦਾ ਸਟਾਈਲ ਬੱਚੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਜੁਬਾਨ ‘ਤੇ ਛਾ ਗਿਆ । ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਹਦੇ ਬੋਲੇ ਡਾਇਲਾਗ ਆਡੀਓ ਕੈਸਿਟਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਵਾ ਲਏ । ਧਰਮਿੰਦਰ ਅਤੇ ਅਮਿਤਾਬ ਵਰਗੇ ਨਾਮੀ ਕਲਾਕਾਰ ਪਿਛਾਂਹ ਰਹਿ ਗਏ । ਹੀਰੋ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਿਲੇਨ ਹੀ ਹੀਰੋ ਬਣ ਗਿਆ । ਇਸ ਰੋਲ ਵਿੱਚ ਐਨੀ ਜਾਨ ਸੀ ਕਿ ਖੁਦ ਅਮਜਦ ਖਾਨ ਵੀ ਉਮਰ ਭਰ ਇਸ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾ ਨਾ ਸਕਿਆ । 

ਇਸ ਅਦਾਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ੋਅਲੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫਿਲਮ “ਮਾਇਆ” ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਦੇਵਾ ਆਨੰਦ ਅਤੇ ਮਾਲਾ ਸਿਨ੍ਹਾ ਨਾਲ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ ਸੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਾਮਾਨੰਦ ਦੀ ਫਿਲਮ “ਚਰਸ” ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੋਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 21 ਅਕਤੂਬਰ 1949 ਨੂੰ ਜਨਮੇ ਅਮਜਦ ਨੇ ਕੇ. ਆਸਿਫ ਦੀ ਫਿਲਮ “ਲਵ ਐਂਡ ਗਾਡ” ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮ ਹਬਸ਼ੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਈ । ਅਮਜਦ ਖਾਨ ਨੇ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾਕੇ 300 ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ।

ਕਿਵੇਂ ਕਰਾਂ ਧੰਨਵਾਦ, ਮੈਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵੀਰਾਂ ਦਾ……… ਹੱਡਬੀਤੀ / ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ

ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਬਹੁਤ ਉਤਰਾਅ-ਚੜਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਦੇ ਮੁੱਠੀ 'ਚ-ਕਦੇ ਥੱਬੇ 'ਚ, ਕਦੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ 'ਚ, ਕਦੇ ਗਮੀਆਂ 'ਚ। ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਗੇੜ ਹੈ, ਇਸ ਗੇੜ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਔਖਾ ਹੈ। ਕਦੇ ਮਨੁੱਖ ਹੱਸਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਰੋਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਰੰਗ ਨਿਆਰੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕੁਦਰਤ ਹੈ ਕਦੇ ਗੁੱਡੀ ਅਕਾਸ਼ 'ਤੇ ਚੜਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੇ ਡੋਰ ਕੱਟ ਫਰਸ਼ ਤੇ ਮੂਧੇ ਮੂੰਹ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੋਂ ਉਠਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਕੁਦਰਤ ਮੇਹਰਬਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘੀ ਖਾਈ 'ਚ ਡਿੱਗੇ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਖਾਲਿਆ ਹੀ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

ਅੱਜ ਦੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਪਾਠਕਾਂ, ਹਮਦਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁਦੱਈਆਂ ਲਈ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਅੱਜ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਹੇ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੈਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਟਿ-ਕੋਟਿ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਾਂ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਕੁਝ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜਰੂਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।

ਅੱਜ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚੇ ਤਨ ਮਨ ਅਤੇ ਧੰਨ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਜਰੂਰ ਕਦੇ ਫਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਨੇਤਰਦਾਨ, ਖੂਨਦਾਨ, ਸਰੀਰਦਾਨ, ਵਿਦਿਆਦਾਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਕੇ ਤਿੰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਮਰਨ ਕਿਨਾਰਿਓਂ ਬਚਾਏ ਹਨ ਜੋ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਪਾਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਨਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਨਾ ਕੁਝ ਲੈਣ ਲਈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਸੇਵਾ ਕਰਕੇ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਜੁੰਮੇ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਤੌਰ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ।

ਚੇਤੰਨ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਆਗੂ ਤਾਂ ਸਦਾ ਈ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ.......... ਘੁਣਤਰਾਂ / ਜਗਸੀਰ ਸੰਧੂ, ਬਰਨਾਲਾ

“ਅਮਲੀਆ! ਆਹ ਦੇਖ ਲੈ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦਾ ਫਿਕਰ ਹੁੰਦੈ, ਉਹ ਕਿਵੇ ਸੋਚਦੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਬਾਰੇ, ਆਹ ਹੁਣ ਪਾਰਸੀਆ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤੈ ਬਈ ਜੀਹਦੀ ਆਮਦਨ ਨੱਬੇ ਹਜਾਰ ਰੁਪਈਆ ਤੋਂ ਘੱਟ ਐ, ਉਹਨੂੰ ਗਰੀਬ ਮੰਨ ਕੇ ਸਬਸਿਡੀ ਵਾਲਾ ਘਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਇਆ ਕਰੂ”, ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੂੰ ਟੋਕਦਿਆਂ ਬਿੱਕਰ ਨੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ

“ਯਾਰ ਕਾਮਰੇਡਾ! ਇਹ ਪਾਰਸੀ ਕੌਣ ਹੁੰਦੇ ਨੇ”, ਬਿੱਕਰ ਦੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਿਆਂ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ।

“ਅਮਲੀਆ! ਪਾਰਸੀ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਵਾਗੂੰ ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਕੌਮ ਐ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਸੋਂ ਐ, ਮਹਾਂਰਾਸਟਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ ਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਸੂਬੇ ’ਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਅੱਛੀ ਖਾਸੀ ਅਬਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਾਰਸੀਆਂ, ਪਰ ਹੁਣ ਖਾਸੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਥੋਂ ਦੇ ਪਾਰਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਗਿਣਤੀ ਵਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਐ ਤੇ ਪਾਰਸੀ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਕੁਝ ਫ਼ੈਸਲੇ ਕੀਤੇ ਨੇ”

ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੁੱਚੜਖਾਨਿਆਂ ’ਚ ਗਊਆਂ ਤੇ ਬੰਦਿਆਂ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਈਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ........... ਘੁਣਤਰਾਂ / ਜਗਸੀਰ ਸੰਧੂ, ਬਰਨਾਲਾ

“ਭਾਈ! ਆਹ ਤਾਂ ਲੋਹੜਾ ਈ ਆ ਗਿਐ, ਇਹ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਈ ਬੁਚੱੜਖਾਨਾ ਖੋਲੀ ਬੈਠੇ ਸੀ, ਪਤਾ ਨਈਂ ਕੰਜਰਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁ ਗਊਆਂ ਉਥੇ ਵੱਢੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ”,  ਬਾਬਾ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਫਸੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਮਾਰਿਆ।

“ਬਾਬਾ ਜੀ! ਅਸਲ ਸਵਾਲ ਤਾਂ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੈ, ਬਈ ਉਥੇ ਲਿਆ ਲਿਆ ਗਊਆਂ ਸ਼ਰੇਆਮ ਕਤਲ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਏਨਾ ਚਿਰ ਪਤਾ ਈ ਨਈਂ ਲੱਗਿਆ, ਜੇਹੜੇ ਪੁਲਸ ਠਾਣੇ ’ਚ ਇਹ ਬੁਚੜਖਾਨਾ ਪੈਦਾ ਸੀ, ਉਥੋਂ ਦੀ ਪੁਲਸ ਨੇ ਵੀ ਅੱਖਾਂ ਈ ਮੀਚੀ ਰੱਖੀਆਂ”

ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਬਿੱਕਰ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਕਾਮਰੇਡਾ! ਜੋਗੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲੀ ਇਸ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਤਾਂ ਪੁਲਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰਾਂ ਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਰਾਖਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾ ਜੁੜਦੀਆਂ ਨੇ”, ਬਿੱਕਰ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਉਸ ਵੱਲ ਤੱਕਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਪੁਛਿਆ

“ਅਮਲੀਆ! ਇਹ ਕੀ ਕਹੀ ਜਾਨੈਂ, ਖੋਲਕੇ ਦੱਸ ਤੈਨੂੰ ਇਹੋ ਜਹੀ ਕੇਹੜੀ ਅਸਲ ਕਹਾਣੀ ਪਤਾ ਲੱਗੀ ਐ?” ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੇ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਬਿੱਕਰ ਪੈਰਾਂ ਭਾਰ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ

ਹੁਣ ਉਹ ਲੱਡੂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਢਾਂਡਾ ਸਾਬ ਦੇ ਮੂੰਹ ਦਾ ਸਵਾਦ ਕੌੜਾ ਈ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ........... ਘੁਣਤਰਾਂ / ਜਗਸੀਰ ਸੰਧੂ, ਬਰਨਾਲਾ

“ਕਿਉਂ ਦੇਖਿਆ ਕਾਮਰੇਡਾ! ਕਰਾ’ਤੀ ਨਾ ਸੁਖਬੀਰ ਬਾਦਲ ਨੇ ਬਹਿਜਾ ਬਹਿਜਾ, ਆਖਰ ’ਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਛੋਟੇ ਸਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਮੇਟੀ ਆਪਣੇ ਕਬਜੇ ’ਚ ਕਰ ਈ ਲਈਆਂ , ਕਾਂਗਰਸੀ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਬਿਟਰ ਬਿਟਰ ਦੇਖਦੇ ਈ ਰਹਿ’ਗੇ”,  ਬਿੱਕਰ ਨੇ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਲੋਰ ’ਚ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਹੱਥ ਤਖਤਪੋਸ਼ ’ਤੇ ਮਾਰਿਆ।

“ਅਮਲੀਆ! ਇਹੀ ਤਾਂ ਵੋਟ ਰਾਜ ਐ, ਇਥੇ ਕੱਲੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਈ ਨਈਂ, ਕਈ ਥਾਈਂ ਤਾਂ ਸੱਤਾਧਾਰੀਆਂ ਦੇ ਆਗੂ ਵੀ ਬਿਟਰ ਬਿਟਰ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੇ”

ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਬਾਬਾ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਬੋਲ ਪਿਆ, “ਭਾਈ! ਬਾਕੀਆਂ ਦਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤਾ ਪਤਾ ਨਈਂ ਪਰ ਆਹ ਹਰੀਸ ਢਾਂਡੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤੀ ਬੁਰੀ ਹੋਈ ਐ, ਜੀਹਦਾ ਵਿਚਾਰੇ ਦਾ ਹਾਰਾਂ ਪਿੱਛਾ ਛੱਡਣ ਦਾ ਨਾ ਈ ਨਈਂ ਲੈਦੀਆਂ”

ਬਾਬਾ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੱਲ ਕੱਟਦਿਆਂ ਸ਼ਿੰਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ, “ ਓ ਬਾਬਾ ਜੀ! ਮਾੜੀ ਵਰਗੀ ਮਾੜੀ ਹੋਈ, ਵਿਚਾਰੇ ਢਾਂਡੇ ਨਾਲ ਤਾਂ ਮਾੜੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਕਿਤੇ ਮਾੜੀ ਹੋਈ, ਇਹ ਹਰੀਸ ਕੁਮਾਰ ਢਾਂਡਾ ਸਾਬ ਹੋਰੀ ਤਾਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਮੇਅਰ ਬਣਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰੀ ਬੈਠੇ ਸੀ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਸੁਣਿਐ ਬਈ ਉਹਨੇ ਤਾਂ ਜੇਤੂ ਜਲੂਸ ਵੀ ਕੱਢ ਲਿਆ ਸੀ”

ਇਉਂ ਹੁਣ ਕੈਪਟਨ ਸਾਬ ਨੇ ਨਾ ਤਾਂ ਘਰ ਦਾ ਰਹਿਣੈ, ਤੇ ਨਾ ਈ ਘਾਟ ਦਾ........... ਘੁਣਤਰਾਂ / ਜਗਸੀਰ ਸੰਧੂ, ਬਰਨਾਲਾ

“ਯਾਰ ਕਾਮਰੇਡਾ! ਆਹ ਕੈਪਟਨ ਸਾਬ ਦੀ ਕੀ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕੇਹੜੀ ਕਸੂਤੀ ਭੂੰਡੀ ਲੜਗੀ, ਜੇਹੜਾ ਇਹ ਹੁਣ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਈ ਮੋਰਚਾ ਖੋਲ ਕੇ ਖੜ ਗਿਐ, ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਇਸੇ ਕੈਪਟਨ ਸਾਬ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ’ਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਮੌਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਈ ਛੱਡੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਅਖੇ ਰੌਲਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੈ ਬਈ ਸਾਕਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣੀ ਈ ਨਈਂ ਚਾਹੀਦੀ”, ਬਿੱਕਰ ਨੇ ਸੱਥ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।

“ਅਮਲੀਆ! ਇਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਉਹਦਾ ਹਾਲ ਤਾਂ ਧੋਬੀ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਵਾਲਾ ਹੋਇਆ ਪਿਐ, ਇਉਂ ਹੁਣ ਕੈਪਟਨ ਸਾਬ ਨੇ ਨਾ ਤਾਂ ਘਰ ਦਾ ਰਹਿਣੈ, ਤੇ ਨਾ ਈ ਘਾਟ ਦਾ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੱਧੋਂ ਬਾਹਲੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਤਾਂ ਉਹਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਈ ਬੱਕਲੀਆਂ ਦੇਈ ਜਾਂਦੈ ਨੇ, ਬਈ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਬਣਦੀ ਬਣਦੀ ਸਰਕਾਰ, ਇਸੇ ਕੈਪਟਨ ਦੀ ਹੈਂਕੜਬਾਜ਼ੀ ਭੇਟ ਚੜ’ਗੀ ਐ, ਲਗਦੈ ਹੁਣ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੈਪਟਨ ਸਾਬ ਪੂਰੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਾੜੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਤੁਰ ਪਿਐ, ਉਹਨੂੰ ਲੱਗਦੈ ਬਈ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਈ ਅਕਾਲੀਆਂ ਵੰਨੀ (ਵੱਲ) ਨੇ, ਹੁਣ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨੇ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਹਿਰੀ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਅਕਾਲੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮੋੜਨ ਲਈ ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਆਕਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਈ ਕੈਪਟਨ ਸਾਬ ਨੇ ‘ਸਾਕਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ’ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵਿਢਿਆ ਹੋਇਐ”

ਹੁਣ ਸਿਰਸੇ ਵਾਲੇ ਸਾਧ ਦੇ ਗੋਡੇ ਖਰਾਬ ਹੋ’ਗੇ..........ਘੁਣਤਰਾਂ / ਜਗਸੀਰ ਸੰਧੂ, ਬਰਨਾਲਾ

‘‘ਓ ਕਾਮਰੇਡਾ! ਤੈਨੂੰ ਪਤੈ ਬਈ, ਆਹ ਸਰਸੇ ਵਾਲਾ ਸਾਧ ਹੁਣ ਆਪਣਾ ’ਲਾਜ (ਇਲਾਜ) ਕਰਾਉਣ ਕਿਸੇ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਜਾ ਰਿਹੈ’’?

ਬਿੱਕਰ ਦਾ ਇਹ ਸਵਾਲ ਸੁਣਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਉਸ ਵੱਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਮੁਸ਼ਕਾਉਂਦਿਆਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, ‘‘ ਹਾਂ ਅਮਲੀਆ! ਖਬਰਾਂ ਤਾਂ ਇਹੀ ਆਈਆਂ ਨੇ ਬਈ ਸਰਸੇ ਵਾਲੇ ਸਾਧ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਲੈਣ ਲਈ ਅਦਾਲਤ ਤੋਂ ਇਜ਼ਾਜਤ ਮੰਗੀ ਐ ਕਿ ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਨਿਪਾਲ ’ਚ ਜਾਣੈ’’

ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਬਾਬਾ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਬੋਲਿਆ ‘‘ ਭਾਈ! ਆਹ ਤਾਂ ਕਮਾਲ ਈ ਹੋ’ਗੀ, ਜੇਹੜਾ ਸਰਸੇ ਵਾਲਾ ਸਾਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁੱਖ ਤਕਲੀਫਾਂ ਕੱਟਦਾ ਫਿਰਦੈ, ਅੱਜ ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤਕਲੀਫਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕਾਂ ’ਚ ਜਾਣਾ ਪੈ ਰਿਹੈ’’

ਬਾਬਾ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਵਿਚਾਲਿਓਂ ਕੱਟਦਿਆਂ ਬਿੱਕਰ ਨੇ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੂੰ ਫੇਰ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ‘‘ਕਾਮਰੇਡਾ! ਮੰਨਿਆ ਬਈ ਕਿਸੇ ਬੁੜੇ (ਬੁਜਰਗ) ਆਦਮੀ ਦੇ ਗੋਡੇ ਮੋਢਿਆਂ ’ਚ ਦਰਦਾਂ ਹੋਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ, ਪਰ ਇਹ ਸਰਸੇ ਵਾਲਾ ਸਾਧ ਤਾਂ ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਅਜੇ ਅੱਛਾ ਖਾਸਾ ਜੁਆਨ ਪਿਐ , ਫੇਰ ਏਹਨੂੰ ਗੋਡਿਆਂ ਦਾ ਇਹ ਚੰਦਰਾ ਰੋਗ ਕਿਥੋਂ ਲੱਗ ਗਿਐ’’

ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਦਿਆਂ.......... ਸ਼ਬਦ ਚਿਤਰ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਖ਼ੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਛੂਹਣ ਵਾਲੇ, ਪਲੇਅ ਬੈਕ ਸਿੰਗਰ ਵਜੋਂ 1967 ਵਿੱਚ 6 ਫ਼ਿਲਮ ਫ਼ੇਅਰ ਐਵਾਰਡ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਵਾਰਡ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਵਰਗੇ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ, ਗਿਨੀਜ਼ ਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਨਾਲ ਨਹੁੰ-ਪੰਜਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ, 40 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਫਿਲਮੀ ਕੈਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 26000 ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਕਵਾਲੀ, ਗ਼ਜ਼ਲ, ਭਜਨ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਹਿੰਦੀ, ਉਰਦੂ, ਪੰਜਾਬੀ, ਕੋਨਕਨੀ, ਭੋਜਪੁਰੀ, ਉੜੀਆ, ਬੰਗਾਲੀ, ਮਰਾਠੀ, ਸਿੰਧੀ, ਕੰਨੜ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਤੇਲਗੂ, ਮਾਘੀ, ਮੈਥਿਲੀ, ਅਸਾਮੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਪਰਸਿਨ, ਸਪੈਨਿਸ਼ ਅਤੇ ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਵੱਖ ਵੱਖ ਅੰਦਾਜ ਵਿੱਚ 101 ਵਾਰ “ਆਈ ਲਵ ਯੂ” ਗਾ ਕੇ ਦਿਖਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਇਸ ਲਾ ਜਵਾਬ ਗਾਇਕ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਦਸੰਬਰ 1924 ਨੂੰ ਹਾਜੀ ਅਲੀ ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਘਰ ਕੋਟਲਾ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।  ਆਪ ਦੇ 6 ਭਰਾ ਹੋਰ ਸਨ।  ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਰਫੀ ਨੂੰ ਠਫੀਕੋਠ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ,ਰਫੀ ਦੇ ਅੱਬੂ ਜਾਨ 1920 ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਭੱਟੀ ਗੇਟ ਲਾਗੇ, ਨੂਰ ਮੁਹੱਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ।  ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਾਈਜਾਨ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਜ਼ਨ ਅਬਦੁਲ ਹਮੀਦ ਦੀ ਬਹੁਤ ਨੇੜਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਮਗਰੋਂ ਹਮੀਦ ਦੀ ਭੈਣ ਨਾਲ ਰਫੀ ਦਾ ਨਿਕਾਹ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ।  ਹਮੀਦ ਹੀ ਰਫ਼ੀ ਨੂੰ 1944 ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਲਿਆਇਆ ਅਤੇ ਰਫ਼ੀ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਬੜੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਉਸਤਾਦ ਅਬਦੁਲ ਵਹੀਦ ਖਾਨ, ਪੰਡਤ ਜੀਵਨ ਲਾਲ ਮੱਟੂ ਅਤੇ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਨਿਜ਼ਾਮ ਤੋਂ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ........... ਸ਼ਬਦ ਚਿਤਰ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਕਵੀ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਦਾ ਜਨਮ 23 ਜੁਲਾਈ 1936 ਨੂੰ ਬੜਾ ਪਿੰਡ ਲੋਹਟੀਆਂ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ), ਵਿਖੇ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਪਿਤਾ ਪੰਡਿਤ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਗੋਪਾਲ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ । 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਬਟਾਲਾ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ) ਵਿਖੇ ਆ ਵਸਿਆ । ਇਥੇ ਇਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪਟਵਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਦਸਵੀਂ ਕਰਨ ਪਿਛੋਂ 1953 ਵਿਚ ਬਟਾਲਾ, ਕਾਦੀਆਂ, ਨਾਭਾ ਤੋਂ ਸਿਵਲ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜਾਈ ਕੀਤੀ।

ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1967 ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਕੈਡਮੀ ਐਵਾਰਡ , 1965 ‘ਚ ਛਪੀ ਕਿਤਾਬ “ਲੂਣਾ” ਲਈ ਮਿਲਿਆ । ਪਹਿਲੀ ਛਪੀ ਕਿਤਾਬ “ਪੀੜਾਂ ਦਾ ਪਰਾਗਾ” (1960) ਨੇ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਜਗਤ ਵਿਚ ਲਵਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।  5 ਫਰਵਰੀ 1967 ਨੂੰ ਅਰੁਣਾ ਨਾਲ ਸ਼ਾਦੀ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਆਪ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਬੱਚੇ ਮਿਹਰਬਾਨ (1968), ਅਤੇ ਪੂਜਾ (1969) ਨੂੰ ਹੋਏ। 1968 ਵਿਚ ਸਟੇਟ ਬੈਂਕ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਪੀ ਆਰ ਓ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਰੱਖ ਲਈ ।

ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੇਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ……… ਸਵੈਕਥਨ / ਰਿਸ਼ੂਪਾਲ, ਐਡੀਲੇਡ

ਦੋਸਤੋ! ਸਾਊਥ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਭਾਵੇਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਹਾਲੇ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਥੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਘੱਟ ਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਲੇਖਕਾਂ, ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਜਾਂ ਫੇਰ ਕਹਿ ਲਈਏ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਲਈ ਸ਼ੁਦਾਈ ਸੱਜਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿਸੇ ਰਾਜ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵੇਲੇ-ਵੇਲੇ ਸਿਰ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ-ਹੋਲੀ ਇਹ ਕਾਫ਼ਲਾ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਫ਼ਲੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇਕ ਨਵਾਂ ਨਾਂ ਹੋਰ ਜੁੜਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਬੀਬਾ ‘ਰਿਸ਼ੂਪਾਲ’ ਦਾ! ਛੇਤੀ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਰਿਸ਼ੂਪਾਲ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ “ਦੀ ਪੰਜਾਬ” ਅਤੇ “ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ” ਵਿਚ ਪੜ੍ਹ ਸਕੋਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੁਸੀ ਹਰਮਨ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਸੁਣ ਸਕੋਗੇ। ਸੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਤੋਂ ਹੀ ਲੈਦੇ ਹਾਂ: 

ਮਿੰਟੂ ਬਰਾੜ

****

ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੇ ਹੋਏ ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਕੋਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਜਾਂ ਕੋਈ ਉੱਘੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨਹੀਂ ਫਿਰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਕਿਉਂ ਲਿਖ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਤਾਂ ਪਤਾ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਸ.ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਰਿਟਾਇਰਡ ਵੇਅਰ ਹਾਊਸ ਮੈਨੇਜਰ) ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ (ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਸਸਸ ਡਡਵਿੰਡੀ) ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਸਿਰਜਨਾ (ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ BSNL) ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੋਚ ਉੱਤੇ ਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੜਕਾ ਲੜਕੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਾ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਾ ਵਧਾਇਆ।

ਸਲਾਮ - ਉਸਤਾਦ ਨੁਸਰਤ ਫਤਹਿ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ.......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਤਰਸੇਮ ਬਸਰ

ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕੁ ਨਾਂ ਮਿੱਥ ਬਣੇ, ਹਰ ਘਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ । ਜਿਵੇਂ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ, ਮੁਕੇਸ਼, ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ, ਮੰਨਾ ਡੇ,  ਆਸ਼ਾ ਭੋਂਸਲੇ, ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਤੇ ਉਸਤਾਦ ਨੁਸਰਤ ਫਤਹਿ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ । ਸਾਰੇ ਮਹਾਨ ਕਲਾਕਾਰ ਹਨ । ਬਿਨਾ ਸ਼ੱਕ ਪਰ ਉਸਤਾਦ ਨੁਸਰਤ ਫਤਹਿ ਅਲੀ ਖਾਨ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਮੇਰੇ ਲਈ ਮਹਾਨਤਮ ਹਨ । ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਮਹਾਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਸਨ ਤੇ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਹਿੱਸਾ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਫੀ ਕਲਾਮ ਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ, ਜਦਕਿ ਰਫ਼ੀ, ਮੁਕੇਸ਼, ਕਿਸ਼ੋਰ, ਲਤਾ ਆਦਿ ਦੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਤਾ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ ।

ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਫੇਰੀ ( ਭਾਗ 4 ).......... ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ/ ਯੁੱਧਵੀਰ ਸਿੰਘ

ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਨਾਸਾ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਖੋਲੀ  ਤਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਰਾਕਟ ਉਡਾਨ ਹੋ ਰਹੀ ਹੋਵੇ, ਦਸ ਜਾਂ ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨਾਂ  ਵਿਚ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਪਰ ਵੈਬਸਾਈਟ ਵਿਚ ਚਾਰ ਪੰਜ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਬਾਦ ਦਾ  ਉਡਾਨ ਟਾਇਮ ਦਿਖਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਚਲੋ ਵੈਸੇ ਹੀ ਬਾਹਰੋ ਦੇਖ ਆਵਾਂਗੇ ਦੋ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਬਾਦ । ਅਸੀਂ ਟੀ। ਵੀ। ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਮਸਤ ਹੋ ਗਏ, ਰਾਤ ਦੇ ਇਕ ਵਜੇ ਮੈਂ ਨਾਸਾ ਦੇ ਐਪ ਨਾਲ ਫਿਰ ਪੰਗੇ ਲੈਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਤਾਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਇਕ ਟਾਇਮ ਕਲਾਕ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ 16 ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਬਾਕੀ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਥੋੜਾ ਹੋਰ ਘੋਖਿਆ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਇਕ ਉਡਾਨ ਕੱਲ ਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਨਾਸਾ ਫਲੋਰਿਡਾ ਤੋਂ, ਮੈਂ ਪਰਾਂਜਲ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੱਲ ਨਾਸਾ ਤੋਂ ਇਕ ਉਡਾਨ  ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਖਿਲਾਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਤਾਂ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਹੁਣ ਕਿਥੋਂ ਆ ਗਈ ਇਕ ਦਮ ਉਡਾਨ ? ਤੈਨੂੰ ਭੁਲੇਖਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਫੋਨ ਦਿਖਾਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਵੈਬਸਾਈਟ ਚੈੱਕ ਕੀਤੀ। ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਗੱਲ ਸਹੀ ਸੀ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਨਾਸਾ ਤੇ ਗਾਹ ਪਾਉਣਾ ਚੱਲ ਕੇ ਤੇ ਰਾਕੇਟ ਦੇ ਉਡਾਨ ਦਰਸ਼ਨ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਕਰਣੇ ਹਨ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਦੇਰ ਨਾਲ ਸੌਣਾ ਤੇ ਸਵੇਰੇ ਲੇਟ ਉੱਠਣਾ ਆਦਤ ਹੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਅੱਗੋਂ ਪਰਾਂਜਲ ਦਾ ਵੀ ਉੱਠਣ ਤੇ ਸੌਣ ਦਾ ਇਹੀ ਹਿਸਾਬ ਸੀ । ਸਵੇਰੇ 3 ਕੁ ਵਜੇ ਜਾ ਕੇ ਸੁੱਤੇ ਤਾਂ 12 ਵਜੇ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲੀਆਂ । ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਵੈਬਸਾਈਟ ਚੈੱਕ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਕਿ ਪੱਕਾ ਹੋ ਜਾਏ । ਰਾਕਟ ਉਡਾਨ ਵਿਚ 5 ਘੰਟੇ ਬਾਕੀ ਸਨ ।

ਅਲਵਿਦਾ ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ........... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਤਰਸੇਮ ਬਸ਼ਰ

ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੁਪਰਸਟਾਰ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਹਰਮਨਪਿਆਰਤਾ ਸਾਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੋਂ ਉਪਰ ਚਲੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਫ ਹਾਸਲ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੁਪਰਸਟਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਵਾਜਿ਼ਆ ਗਿਆ । 29 ਦਿਸੰਬਰ 1942 ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਔਲਾਦ ਤੋਂ ਮਹਿਰੂਮ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਪਾਲਿਆ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਇਆ । ਕਲਾ ਅਤੇ ਥਿਏਟਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ ਤੇ ਇਸੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਉਸ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਖੋਜ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਜੋ ਸੰਨ 1965 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਫੇਅਰ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ । ਲੱਗਭੱਗ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀਆਂ ਦੋ ਫਿਲਮਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ‘ਆਖਿਰੀ ਖ਼ਤ’, ਜਿਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਨ ਚੇਤਨ ਆਨੰਦ ਤੇ ‘ਰਾਜ਼’, ਜਿਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਨ ਰਵਿੰਦਰ ਦਵੇ । ਦੋਵੇਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਪਾਰਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਜਿ਼ਆਦਾ ਸਫਲ ਨਾ ਰਹੀਆਂ ਪਰ ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਆਪਣੀ ਛਾਪ ਛੱਡਣ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਲ ਰਹੇ ।

ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਦਾਕਾਰ - ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ……… ਵਿਚਾਰਾਂ / ਵਿਵੇਕ, ਕੋਟ ਈਸੇ ਖਾਂ

ਫਿਲਮੀ ਜਗਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੁਪਰ ਸਟਾਰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਅਨੰਤ ਹਨੇਰਿਆ ‘ਚ ਲੁਪਤ ਤਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਜੋ ਚਮਕ ਉਸਨੇ ਵਿਖਾਈ ਸੀ, ਉਹ ਕਦੇ ਫਿੱਕੀ ਨਹੀ ਪੈ ਸਕਦੀ। ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਫਿਲਮੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਉਹ ਹਸਤੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਫਿਲਮੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ ਅਜਿਹਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸਿਰਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਲੋਕ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਉਂਗਲਾਂ ਪਾ ਕੇ ਵੇਖਦੇ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ। ਫਿਲਮ ਫੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇੰਡੀਆ ਟੇਲੈਂਟ ਰਾਹੀਂ ਫਿਲਮੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਦ 1969 ਵਿੱਚ ਆਈ ਫਿਲਮ ਅਰਾਧਨਾ ਨੇ ਤਾਂ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਹੀ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ। ਉਸ ਮੌਕੇ ਦੇ ਫਿਲਮੀ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਵਾਸਤੇ ‘ਸੁਪਰ ਸਟਾਰ’ ਵਰਗਾ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਿਆ ਸੀ। ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਲਾਜ ਰੱਖੀ ਤੇ ਹਿੱਟ ‘ਤੇ ਹਿੱਟ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਅੰਬਾਰ ਲਾ ਦਿੱਤੇ।

ਯਹ ਦੁਨੀਆਂ ਅਗਰ ਮਿਲ ਭੀ ਜਾਏ ਤੋ ਕਿਆ ਹੈ – ਗੁਰੂਦੱਤ.......... ਖਾਨਾਖ਼ਰਾਬ / ਤਰਸੇਮ ਬਸ਼ਰ

ਖਾਨਾਖ਼ਰਾਬ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਮੰਟੋ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਸਿ਼ਵ, ਸਾਹਿਰ, ਗਾਲਿਬ ਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਤੇ ਕੁਝ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਪਰ ਦਿਮਾਗ ਗੁਰੂਦੱਤ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਾ ਜਾ ਸਕਿਆ । ਗੁਰੂਦੱਤ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਸਿਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾਂ ਵਾਸਤੇ ਨਾ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਹਾਨ ਲੇਖਕ ਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਨ ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡਾ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਹਾਂਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਤੇ ਅਤਿਅੰਤ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਮਨੁੱਖ ਸਨ । ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬੇਚੈਨ ਰੂਹ ਭੌਤਿਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਕੁਝ ਲੱਭ ਰਹੀ ਸੀ, ਂਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬੇਕਰਾਰੀ ਨੂੰ ਕਰਾਰ ਦੇ ਦੇਵੇ । ਉਹ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਸਨ, ਪੈਸਾ ਵੀ ਸੀ, ਸ਼ੋਹਰਤ ਵੀ ਸੀ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕੁਝ ਟੁੱਟ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਦੌੜ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹ ਦੌੜ ਸਕਦੇ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਦੌੜੀ ।

ਮਰਦ ਕੋ ਕਭੀ ਦਰਦ ਨਹੀ ਹੋਤਾ……… ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਵਿਵੇਕ, ਕੋਟ ਈਸੇ ਖਾਂ

“ਮਰਦ ਕੋ ਕਭੀ ਦਰਦ ਨਹੀ ਹੋਤਾ” ਵਰਗਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫਿਲਮੀ ਸੰਵਾਦ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕਰੋੜਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸਹਿ ਦਰਦ ਦੇ ਕੇ ਫਾਨੀ ਜਗਤ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ। ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਫਿਲਮੀ ਖੇਤਰ ਤੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪਹਿਚਾਣ ਸਨ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 1928 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਰਹਿੰਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੱਕ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। 1966 ਵਿੱਚ ਰੁਸਤਮੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ 1978 ਵਿੱਚ ਰੁਸਤਮੇ ਹਿੰਦ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਏ। ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੇ ਅਖਾੜੇ ਵਿੱਚ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਧਾਂਕ ਸੀ ਕਿ ਆਪਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਕਹਿੰਦੇ ਕਹਾਉਂਦੇ ਦੇਸ਼ੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਰੋਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਕਈ ਪਹਿਲਵਾਨ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਨਮੋਸ਼ੀ ਭਰੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਕਦੇ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲਲਕਾਰਦੇ ਹੀ ਨਹੀ ਸਨ।

ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਹਾਰਿਆ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਕੁਸ਼ਤੀ……… ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਅਤੇ ਫਿਲਮੀ ਐਕਟਰ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜਿਸਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੋਕਿਲਾਬਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ 7 ਜੁਲਾਈ ਸ਼ਨਿਚਰਵਾਰ ਨੂੰ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਲਾ-ਇਲਾਜ ਹਾਲਤ ਵੇਖਦਿਆਂ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਹੀ ਘਰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅੱਜ ਵੀਰਵਾਰ ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ 7.30 ਵਜੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ । ਇਸ ਦੁਖਦ ਖ਼ਬਰ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਖੇਡ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ, ਫ਼ਿਲਮੀ ਸਨਅਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਕ ਦੀ ਲਹਿਰ ਫ਼ੈਲ ਗਈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗ਼ਮਗੀਨ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਗਿਆ । ਠੰਡੇ ਪਏ ਫ਼ੌਲਾਦੀ ਜਿਸਮ ਨੂੰ ਅੱਜ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ ਸਪੁਰਦ-ਇ-ਆਤਿਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾਉਣ ਸਮੇਂ 84 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਨਾੜੀ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦਾ ਕਲਾਟ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਵੀ ਰੁਕੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ ਹੈ । ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਡਾਇਲਸਿਸ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ । ਰੋਬੋਟ ਵਰਗੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਈ. ਸੀ. ਯੂ. ਵਿੱਚ ਵੈਟੀਲੇਂਟਰ ਉਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਸਹਾਰੇ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ । ਗਿਆਰਾਂ ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ 3.37 ਵਜੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦਾਰਾ ਜੀ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਨਕਾਰਾ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਕਵਰੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਤਰਸੇਮ ਬਸ਼ਰ

ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੱਜ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਸ਼ਤੀ ਰਾਹੀਂ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ । ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਹਰ ਖਿਡਾਰੀ ਪੂਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਜੱਦੋਂ ਜਹਿਦ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਚੱਕ ਧਰਮੂ ਵਿਖੇ 19 ਨਵੰਬਰ 1928 ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਏ  ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ ਹੰਕਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ, ਰੁਸਤਮੇ-ਹਿੰਦ ਰਹੇ, ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਚਮਕਦੇ ਸਿਤਾਰੇ ਰਹੇ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਨਿੱਘੇਪਣ ਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਬਗੈਰ ਨਾ ਰਹਿ ਸਕਦੇ । ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਡੀਲ ਡੌਲ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਆਮਤ ਸਮਝਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਤੇ ਧਾਰ ਲਿਆ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਰ ਕੇ ਦਿਖਾਉਣਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸਿਲਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ । ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਮੱਲਾਂ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹੋਏ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੱਗਭੱਗ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਹਰਾਇਆ । ਉਹ ਰੁਸਤਮੇ-ਪੰਜਾਬ ਵੀ ਬਣੇ ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰੁਸਤਮੇ-ਹਿੰਦ ਵੀ । 1959 ਵਿੱਚ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਹਿਲਵਾਨ ਕਿੰਗ ਕਾਂਗ ਸਮੇਤ ਜਾਰਜ ਗਾਰਡਨੀਕੋ, ਜਾਰਜ ਡਿਸਲਵਾ ਆਦਿ ਭਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ । 1968 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਤੇ 29 ਮਈ 1968 ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਐਲਾਨੇ ਗਏ । ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਚਰਚਿਤ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮਜ਼ੀਦ, ਸ਼ਾਨੇ ਅਲੀ, ਤਾਰਿਕ ਅਲੀ,  ਕੁਬਲੀ, ਰਿਕੀ ਡੋਜ਼ਨ, ਵਿਲ ਰੋਬਿਨਸਨ, ਪੈਟਰੌਕ, ਮਾਉਟੈਨਜੈਕ ਨਾਲ ਹੋਏ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਹ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਘਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਏ ਪਰ ਹਾਲੇ ਇੱਕ ਦੌਰ ਬਾਕੀ ਸੀ । ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਭਿਨੇਤਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਉਹ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਬਣ ਗਏ ਸਨ ।