ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਲਾਤ 'ਤੇ ਨਜਰ, ਮਕਬੂਜ਼ ਆਪਣੀ ਜਾਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਤੇਰੇ ਹਜੂਰ ਤਮਾਸ਼ਾ ਬਣੇ ਰਹੁੰ, ਖੋਲਾਂ ਨਹੀਂ ਜਬਾਨ ਇੰਜ ਕਿ ਪੱਥਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਮੈਂ।
ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਤੇਰੇ ਹਜੂਰ ਤਮਾਸ਼ਾ ਬਣੇ ਰਹੁੰ, ਖੋਲਾਂ ਨਹੀਂ ਜਬਾਨ ਇੰਜ ਕਿ ਪੱਥਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਮੈਂ।
ਮਕਬੂਲ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਉਪਰੋਕਤ ਚੰਦ ਲਾਈਨਾਂ ਬੜੀ ਹੀ ਰੂਹ ਨਾਲ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਜਿੰਨਾ ਦਾ ਡੁੰਘਾ ਅਰਥ ਸੋਚਾਂ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਪਰੇ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੱਲ ਦੀ ਨਸਲ ਇੰਨਾ ਤੋਂ ਬਹੁਤੀ ਵਾਕਿਫ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਜੇ ਸੁਣ ਵੀ ਲੈਣ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਗੀਤ ਬਣਾ 5 ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਕੰਨ ਵਿਚ ਖੁਰਕ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦੇ ਪੱਲੇ ਕੁਝ ਨੀ ਪੈਂਦਾ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕਹਿਣੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਇਕ ਜਮਾਨਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਆਪਣੀ ਜੁਬਾਨ ਪੁਗਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਸੀ। ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਤਾਂ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹਰਾਮ ਕਹਿ ਕੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਝੂਠ ਅਤੇ ਮੁਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮਰੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਨਾ ਭਾਵੇਂ ਮੁਕਰਨਾ ਪਵੇ ਜਾਂ ਮਰਨਾ। ਇਹ ਤਾਂ ਗੱਲ ਹੋਈ ਬਈ ਆਪਣਾ ਵਕਤ ਲੰਘਾਉਣ ਦੀ। ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਦੇ ਲੀਡਰ ਦੇਖ ਲੋ ਸੱਚ ਨੂੰ ਝੂਠ ਅਤੇ ਝੂਠ ਨੂੰ ਸੱਚ ਬਣਾ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਘੁੰਮਣ ਘੇਰੀ ਵਿਚ ਪਾਈ ਰੱਖਦੇ ਨੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਕੁੱਤੀ ਚੀਕਾਂ ਲੋਟ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਘਰੇ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਉਠਦਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਨਾ ਕੋਈ ਪੁੱਛਦਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਅਖ਼ਬਾਰੀ ਬਿਆਨ ਅਜਿਹੇ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਅਸਮਾਨ ਦਾ ਵੀ ਢੂਆ ਪਾਟ ਜੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਹ ਹਾਲ ਹੈ ਅਖੇ ਪੱਲੇ ਨੀ ਧੇਲਾ ਕਰਦੀ ਮੇਲਾ ਮੇਲਾ। ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਲੀਕ ਲੈਂਦੇ ਨੇ ਕਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਤਾਂ ਕਦੇ ਕਸਬਿਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ। ਫਿਰ 5-5 ਰੁਪਈਏ ਕੱਠੇ ਕਰ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ, ਮੁਹੱਲੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਫੋਟੋ ਪੋਸਟਰਾਂ, ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ 'ਤੇ ਚਮੇੜ ਦਿੰਦੇ ਆ, ਤੇ ਫੋਟੋ ਵਿਚ ਬੰਦਾ ਪਛਾਨਣਾ ਵੀ ਇੰਨਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਚਮਚਗੀਰ ਆਵਦੀ ਫੋਟੋ ਹੀ ਮਸਾਂ ਪਛਾਣਦਾ ਦੂਜੇ ਦਾ ਤਾਂ ਅੰਦਾਜਾ ਹੀ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ