2012 ਦਾ ਹੈਰਤਅੰਗੇਜ਼ ਦਿਮਾਗੀ ਕੈਲੰਡਰ........ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਪੈਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 12 ਮਹੀਨੇ 53 ਐਤਵਾਰ ਅਤੇ 366 ਦਿਨ ਹਨ । ਜਿਵੇ ਕਿ ਆਪਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹਾਂ ਕਿ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਇਥੇ ਜਿਸ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਅਨੋਖਾ ਕੈਲੰਡਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਆਪਣਾ ਹੀ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਅਤੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਕੋਡਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਤਾ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵੇਖਣ-ਪਰਖ਼ਣ  ਅਤੇ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਲੋੜ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਜਿਉਂ ਹੀ ਇਹ ਯਾਦ ਕਰ ਲਏ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਜੇਬੀ ਕੈਲੰਡਰ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਜੇਬੀ ਕੈਲੰਡਰ ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੋਡ ਜੇ ਲੋੜ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਵੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਗਨੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੌਰਾ......... ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੀ ਸ਼ਰੂਆਤ ਵੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਮੈਚ ਨਾਲ

ਕੁਝ ਹੀ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬੂਹਾ ਲੰਘ ਕੇ ਆਂਗਣ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਬੁਕਲ਼ ‘ਚ ਸਾਉਣ ਵਾਲੇ 2011 ਵਾਂਗ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ । ਸਾਲ 2011 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਪਹਿਲਾ ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਪਹਿਲਾ ਟਾਸ ਜਿੱਤਦਿਆਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਰੁੱਧ 2 ਤੋਂ 6 ਜਨਵਰੀ ਤੱਕ ਬਰਾਬਰੀ ’ਤੇ ਖੇਡਦਿਆਂ ਅਤੇ ਟੈਸਟ ਲੜੀ 1-1 ਨਾਲ ਬਰਾਬਰ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ, 9 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਿੱਤ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਰੁੱਧ ਹੀ ਟੀ-20 ਮੈਚ ਵਿੱਚ 21 ਦੌੜਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ । ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹੇ ਅਤੇ ਇਸ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਸੀ, ਇਸ ਵਾਰ ਧੁਨੰਤਰ ਟੀਮ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨਾਲ ਹੈ । ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧੋਨੀ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਹੇਠ 10ਵੇਂ ਟੂਰ ਲਈ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਪਹੁੰਚੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਨੇ ਕੈਨਬਰਾ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਅਭਿਆਸੀ ਮੈਚਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ 26 ਤੋਂ 30 ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾ ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਖੇਡਣ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਟੂਰ  ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਿਆ ਹੈ । ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 3 ਤੋਂ 7 ਜਨਵਰੀ ਤੱਕ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੂਜੇ ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਨਾਲ ਹੋਣੀ ਹੈ ।

ਸਦਾ ਲਈ ਰੁਖ਼ਸਤ ਹੋ ਗਈ ਗਾਇਕਾ : ਪੁਸ਼ਪਾ ਹੰਸ……… ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਭੂਸ਼ਣ ਤੇ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਐਕਸੀਲੈਂਸੀ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ਗਾਇਕਾ ਪੁਸ਼ਪਾ ਹੰਸ ਦਾ ਜਨਮ 30 ਨਵੰਬਰ 1917 ਨੂੰ  ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਜਨਕ ਰਾਣੀ ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਰਤਨ ਲਾਲ ਕਪੂਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ । ਰਤਨ ਲਾਲ ਕਪੂਰ ਜੀ ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਵਕੀਲ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਪੁਸ਼ਪਾ ਹੰਸ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਫ਼ਾਜਿਲਕਾ ਤੋਂ ਦਿਵਾਉਣ ਉਪਰੰਤ, ਲਾਹੌਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਬੈਚਲਰ ਡਿਗਰੀ ਕਰਵਾਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਰੀਬ 10 ਸਾਲ ਉਹ ਨਾਮੀ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਘਰਾਣੇ ਪਟਵਰਧਨ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਦੀ ਰਹੀ। ਇਸ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਗਾਇਕੀ ਕੈਰੀਅਰ ਲਾਹੌਰ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ । ਪੁਸ਼ਪਾ ਹੰਸ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਦੇ ਬ੍ਰਿਹੋਂ ਪਰੋਤੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਕੇ ਪੰਨਾ ਲਾਲ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਤਹਿਤ ਫ਼ਿਲਿਪਸ ਕੰਪਨੀ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ “ਸ਼ਿਵ ਬਟਾਲਵੀ ਦੇ ਗੀਤ” ਟਾਈਟਲ ਨਾਲ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਲਿਬਾਸ ਦਿੱਤਾ । ਸਰਕਾਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਣੀਆਂ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਲਈ ਵੀ ਉਸਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਵਧੀਆ ਨਿਭਾਅ ਕਰਦਿਆਂ ਮਧੁਰ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਜਾਦੂ ਬਿਖੇਰਿਆ । ਉਹ ਹਰ ਮਹਿਫ਼ਲ ਅਤੇ ਵਿਆਹਾਂ ਮੌਕੇ ਮੂਹਰੇ ਹੁੰਦੀ, ਲੋਕ ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਤਰਸਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।

ਇਹ ਦਿਨ ਵੀ ਆਉਣਾ ਸੀ……… ਹੱਡਬੀਤੀ / ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ

ਹਰ ਸਾਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਐਤਕੀ ਵੀ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ। ਥਾਂ-ਥਾਂ ਠੰਡੇ-ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਛਬੀਲਾਂ ਲਾਈ ਗਈਆਂ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਬਾਰਾਂ ਅੱਗੇ ਸਫਾਈ ਕੀਤੇ ਤੇ ਪਾਣੀ ਛਿੜਕਿਆ। ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਹਰ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਦਾ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦਾ। ਢਾਡੀ ਜੱਥੇ ਆਪਣੀਆਂ-ਆਪਣੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ। ਲੋਕੀਂ ਢਾਡੀ ਜੱਥਿਆਂ ਨੂੰ ਰੁਪਈਏ ਦਿੰਦੇ। ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਫੰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾ ਮੁਤਾਬਕ ਰੁਪਏ ਦਿੰਦੇ। 'ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ' ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ। ਮਾਈਆਂ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ, ਬਾਲਟੀਆਂ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਪਾਉਂਦੀਆਂ।

ਹਰ ਸਾਲ ਢਾਡੀ ਜੱਥੇ ਪਿਛਲੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ-ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਘਰ, ਮੇਰੀ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਬਹਿੰਦੇ। ਮੇਰੇ ਘਰ ਚਾਹ-ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ। ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਪਿਛਲੇ ਪੜਾਅ ਤੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੁੰਦਾ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਖੜ੍ਹਦਾ ਤੇ ਢਾਡੀ ਜੱਥੇ ਮੇਰੇ ਘਰੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਰੌਣਕਾਂ ਲਾਉਂਦੇ।

ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਿਹਾ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ.......... ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ

ਐਨਾ ਸੱਚ ਨਾ ਬੋਲ ਕਿ ਕੱਲਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ,

ਚਾਰ ਕੁ ਬੰਦੇ ਰੱਖ ਲਈ ਅਰਥੀ ਨੂੰ ਮੋਢਾ ਦੇਣ ਲਈ,

ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਾਇਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪਾਤਰ ਦੀਆਂ ਇਹ ਸੱਤਰਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਣੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਵੇਂ ਦਿੱਸਹਦੇ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ ਉਪਰ ਖੂਬ ਢੁੱਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੇਰਾ ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ ਨਾਲ ਵਾਹ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੁੰ ਲੇਖਣੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਰਾਹ ਦਸੇਰਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਵੱਡਾ ਵੀਰ ਵੀ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹਾਂ ਉਹ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਦਰਦਾਂ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਜਨਮਾਂ-ਜਨਮਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਹੈ। ਪਰ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਉੱਪਰ ਗਿਲਾ ਸ਼ਿਕਵਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਨੇ ਤਨ, ਮਨ, ਧਨ ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਗਾ ਛੱਡਿਆ। ਪਿਛਲੇ ਪੈਂਤੀ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਤਨੋਂ-ਮਨੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵੇਖਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਪਾਠਕ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਦਾ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਤੀ ਪੰਜ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ, ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ, ਖੂਨਦਾਨ, ਨੇਤਰਦਾਨ ਅਤੇ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਸਰੀਰਦਾਨ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦਾ ਮੁਖਾਜ ਨਹੀ, ਉਹ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਹੀਰਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ।

ਜਾਂਦੀ ਵਾਰੀ ਫਤਹਿ ਮੰਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨੀਂ .......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਦੁਪਾਲਪੁਰ

ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਅਤੇ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟ੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਐਸ.ਅਸ਼ੋਕ ਭੌਰਾ ਤੇ ਮੈਂ ਕੱਲ੍ਹ ਸ਼ਾਮੀ ਪੰਜ ਕੁ ਵਜੇ ਫੋਨ ‘ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਨੁਕਤੇ ਉੱਤੇ ਖੂਬ ਹੱਸੇ। ਉੱਚੀ ਉੱਚੀ ਹੱਸਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਬੁਲਾ ਕੇ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ। ਲੇਕਿਨ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਸਾਢੇ ਬਾਰਾਂ ਵਜੇ ਮੇਰੇ ਫੋਨ ਦੀ ਰਿੰਗ ਵੱਜੀ ਤਾਂ ਸਕਰੀਨ ਉੱਪਰ ‘ਅਸੋਕ ਭੌਰਾ’ ਦੇਖ ਕੇ ਮੇਰਾ ਮੱਥਾ ਠਣਕਿਆ !---‘ਇਹ ਤਾਂ ਕਦੇ ਐਸ ਵੇਲ਼ੇ ਫੋਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦਾ-ਅੱਜ ਕੀ ਗੱਲ ਹੋਈ ਹੋਵੇਗੀ ?’ ਚਿੰਤਾ ਗ੍ਰਸੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ਼ ਫੋਨ ਦਾ ਹਰਾ ਬਟਨ ਦੱਬਿਆ---‘ਹੈਲੋ’ ਦੀ ਥਾਂ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿੱਕਲਿਆ-“ਭੌਰਾ ਭਰਾ ਜੀ ਸੁੱਖ ਤਾਂ ਹੈ ?”

ਤੁਰ ਗਏ ਦੀ ਉਦਾਸੀ ਏ.......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਸਿ਼ਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ

ਐ ਬਾਈ ਮਾਣਕ! ਅਲਵਿਦਾ ਤੇ ਆਖਰੀ ਸਲਾਮ!!

29 ਨਵੰਬਰ ਦਿਨ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ 'ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ' 'ਤੇ ਇੱਕ 'ਦੰਦ-ਕਥਾ' ਛਿੜੀ ਸੀ ਕਿ ਕਲੀਆਂ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਭਮੱਤਰੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਜਿਹੇ ਹੋਏ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਸੁੱਝਿਆ ਨਾ, ਮੈਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਈ ਦੇਵ ਥਰੀਕੇ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਮਿਲ਼ਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਅੱਕੇ ਹੋਏ ਨੇ 'ਫ਼ੇਸਬੁੱਕੀਆਂ' ਨੂੰ ਬੁਰਾ-ਭਲਾ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸੁੱਖ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੇ, ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਅਫ਼ਵਾਹਾਂ ਉਡਾ ਰਹੇ ਨੇ! 29 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਾਣਕ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਸੀ। ਨਮੂਨੀਆਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਹਸਪਤਾਲ਼ ਜ਼ਰੂਰ ਦਾਖ਼ਲ ਸੀ। ਪਰ ਬਾਈ ਦੇਵ ਥਰੀਕੇ ਦੇ ਦੱਸਣ ਅਨੁਸਾਰ ਠੀਕ ਸੀ। …ਤੇ ਫ਼ਿਰ 30 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਫ਼ਿਰ ਉਹੀ ਚਰਚਾ ਛਿੜੀ ਹੋਈ ਸੀ, "ਕਲੀਆਂ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇ!" ਅੱਜ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਮਹਿਸੂਸ ਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਹ ਵੀ ਕੱਲ੍ਹ ਵਾਂਗ ਕਿਸੇ 'ਵਿਹਲੇ' ਨੇ 'ਟਸ਼ਣ' ਕਰਦੇ ਨੇ 'ਸ਼ੋਸ਼ਾ' ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਟਾਈਮ ਪਾਸ ਕਰ ਲਿਆ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਸਦੇ ਮੇਰੇ ਨਿੱਕੇ ਵੀਰ ਮਿੰਟੂ ਬਰਾੜ ਅਤੇ ਹਰਮਿੰਦਰ ਕੰਗ ਹੋਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖਿਆ ਪੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਲੂੰ-ਕੰਡੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ। ਹਰਮਿੰਦਰ ਕੰਗ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸਹੀ ਹੈ? ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਸਹੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। 'ਮਰਨਾਂ ਸੱਚ ਅਤੇ ਜਿਉਣਾਂ ਝੂਠ' ਵਾਲ਼ੀ ਕਹਾਵਤ ਸੱਚ ਮੰਨਣੀ ਪਈ। ਪਰ ਫ਼ਿਰ ਵੀ ਦਿਲ ਨਾ ਟਿਕਿਆ ਅਤੇ ਦੇਵ ਥਰੀਕੇ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਫ਼ੋਨ ਮਿਲ਼ਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਕੇ ਬੇਵੱਸ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਮੌਤ ਨੂੰ ਕੋਈ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ।

ਲੋਕ ਗਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਬਰ ਦਾ ਸੂਰਜ ਸਪੁਰਦ-ਇ-ਖ਼ਾਕ.......... ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਆਪਣੀ ਸੁਰੀਲੀ, ਬੁਲੰਦ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਅੰਦਾਜ਼ ਦੀ ਗਰਜਵੀਂ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰਸ ਘੋਲਣ ਵਾਲੇ, 50 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਲੋਕ ਗਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਸਾਰੂ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲਤੀਫ਼ ਮੁਹੰਮਦ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੱਧਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਅਖਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਿਰਮੌਰ ਗਾਇਕ, ਜੋ 30 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਡੀ. ਐਮ. ਸੀ. ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਿਨੇ ਡੇਢ ਵਜੇ ਇਸ ਫ਼ਾਨੀ ਜਗਤ ਤੋਂ ਕੂਚ ਕਰ ਗਏ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 2 ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਦੁਪਹਿਰੇ, ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਜਲਾਲ ਵਿਖੇ ਸਪੁਰਦ-ਇ-ਖ਼ਾਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਮ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਨਾ ਰਹਿ ਸਕੀਆਂ। ਮਾਣਕ ਦਾ ਇਹ ਗੀਤ “ ਜਦ ਮੈਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਜਾਵਾਂਗਾ, ਉਦੋਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਡਾਢਾ ਯਾਦ ਆਵਾਂਗਾ” ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਾਹੌਲ ਹੋਰ ਵੀ ਗ਼ਮਗੀਨ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਬਾਹਰੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਉਹਦੇ ਚਹੇਤੇ ਜੋ ਗੱਡੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਏ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਾਣਕ ਦੀ ਫੋਟੋ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਗੀਤ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਇੱਕ ਯੁੱਗ ਦਾ ਹੋਇਆ ਦੁਖਦ ਅੰਤ.......... ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਕਲੀਆਂ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਡੀ ਐਮ ਸੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਅਰਸੇ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ । ਦੁਪਹਿਰ ਡੇਢ ਵਜੇ ਉਹਨਾਂ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ । ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਮਾਣਮੱਤਾ ਯੁੱਗ ਹੋਇਆ ਸਮਾਪਤ । ਜਿਓਂ ਹੀ ਇਹ ਦੁਖਦਾਈ ਖ਼ਬਰ ਭਗਤਾ ਅਤੇ 8 ਜਲਾਲਾਂ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਸੋਗ ਦੀ ਲਹਿਰ ਫ਼ੈਲ ਗਈ, ਲੋਕ ਉਦਾਸ ਹੋ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਹਿਬੂਬ ਗਾਇਕ ਮਾਣਕ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । 62 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਪਤਨੀ ਸਰਬਜੀਤ, ਗਾਇਕ ਪੁੱਤਰ ਯੁੱਧਵੀਰ ਮਾਣਕ ਅਤੇ ਬੇਟੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲੱਖਾਂ ਚਹੇਤਿਆਂ ਸਮੇਤ ਹੰਝੂ ਵਹਾਉਣ ਲਈ ਛੱਡ ਗਿਆ ।

ਅਨਮੋਲ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ……… ਮਲਕੀਅਤ "ਸੁਹਲ"

 

ਸ੍ਰ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਹੋਣਹਾਰ ਬੇਟੀ ਦਾ ਦਸਵਾਂ ਜਨਮ ਦਿਨ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਤੇ ਇਟਲੀ ਤੋਂ ਆਏ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸ੍ਰ ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ। ਅਨਮੋਲ ਦੇ ਦਾਦਾ ਡਾ: ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ "ਸੁਹਲ" ਨੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਸੁਣਾਈ। ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਕੇਕ ਕੱਟ ਕੇ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਨਾਈ ਤੇ ਕੇਕ ਦਾ ਆਨੰਦ ਵੀ ਮਾਣਿਆ। 

 

ਧੀ ਰਾਣੀ ਲਈ ਕੁਝ ਅਸੀਸਾਂ, ਕੁਝ ਸਲਾਹਾਂ..........ਮਿੰਟੂ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ

ਅੱਜ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਖੁ਼ਸ਼ ਹਾਂ । ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕਰੇ ਮੇਰੇ ਵਾਂਗ ਹਰ ਬੰਦਾ ਖੁਸ਼ ਹੋਵੇ । ਤੁਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਕੀ ਪਤਾ ਇਸ ਬੰਦੇ ਦੀ ਲਾਟਰੀ ਨਿੱਕਲ ਆਈ ਹੋਵੇ ਇਹ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ ਹੋਵੇ । ਨਹੀਂ ਭਰਾਵੋ ! ਮੇਰੀੇ ਕੋਈ ਲਾਟਰੀ ਨਹੀ ਨਿਕਲੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਵਪਾਰੀ ਵਰਗ ਵਿੱਚੋਂ ਹਾਂ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਿਆ ਮੇਰੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਧੀ ਰਾਣੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹ, ਜੋ ਅਜੇ ਮਸਾਂ ਕੱਚੀ ਪਹਿਲੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਫਿਰ ਮੱਥੇ ਤੇ ਹੱਥ ਮਾਰੋਗੇ ਕਿ ਇਹ ਕਿੰਨ੍ਹੀ ਕੁ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਹੈ ? ਪਰ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ। ਇਹ ਖੁਸੀ਼ ਕਿਸੇ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹੀ ਨਸ਼ੀਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਾਰ ਹੈ ਇਸ ਖੁਸੀ ਦੀ, ਜੋ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਨਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਾਰ ਕੇ ਮੁਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਪਲ ਮੈ ਕਿੰਝ ਬਿਆਨ ਕਰਾਂ, ਜਦੋਂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਫੰਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਮੇਰੀ ਧੀ ਨੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਭੱਜ ਕੇ ਮੇਰੀ ਝੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ । ਉਹ ਪਲ ਮੇਰੇ ਲਈ ਕਿੰਨਾਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਮੈ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ। ਉਦੋਂ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਅਸੀਸਾਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਧੀਏ ! ਤੈਨੂੰ ਮੇਰੀ ਵੀ ਉਮਰ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤੇ ਤੂੰ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਮੰਜਿ਼ਲ ਦਰ ਮੰਜਿ਼ਲ ਅੱਗੇ ਹੀ ਅੱਗੇ ਵਧਦੀ ਰਹੇਂ । ਤੈਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਮੇਰੀ ਲੋੜ਼ ਪਵੇਗੀ, ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਸਾਥ ਦੇਵਾਗਾ। ਧੀਏ ! ਤੂੰ ਪੂਰੇ ਹੌਸਲੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ । ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਲਈ ਉਹ ਟਾਹਣੀ ਬਣਾਂਗਾ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਹਵਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਲਿਫ਼-ਲਿਫ਼ ਦੂਹਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਸਮੂਹ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ.........ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਸੰਤ

"ਸਪਨੇ ਮੇਂ ਮਿਲਤੀ ਹੈ, ਓ ਕੁੜੀ ਮੇਰੀ ਸਪਨੇ ਮੇਂ ਮਿਲਤੀ ਹੈ" ਅੱਜ ਤੋਂ 12 -13 ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੀਤ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅਕਲ ਤੇ ਹਾਸਾ ਵੀ ਆਇਆ ਸੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤੇ ਤਰਸ ਵੀ । ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਗੀਤ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਵ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੰਦੀ ਜਾਂ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ/ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਹ ਗਲਤੀ ਬਹੁਤੀ ਰੜਕੀ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਗਿਲਾ ਜ਼ਰੂਰ ਸੀ । ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਬੋਲੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਤਰਜਮਾ ਜਾਂ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦ ਉਲੱਥਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਬਲਕਿ ਪੂਰੇ ਵਾਕ ਦਾ ਅਰਥ ਸਮਝ ਕੇ ਦੂਜੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿੱਚ ਢਾਲ ਕੇ ਤਰਜਮਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਕਤ ਗੀਤ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਜੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਕੁੜੀ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਜਾਂ ਮਾਸ਼ੂਕਾ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਕੁੜੀ ਦਾ ਅਰਥ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਬਲਕਿ ਮੇਰੀ ਧੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਬੇਟੀ ਲਿਖਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 'My daughter' ਜਾਂ 'My kid' ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ 'My girl' ਮੇਰੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਦੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । 

ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਦੀ ਉਦਾਸ ਚਿੱਠੀ..........ਬਾਵਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ / ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ

ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਵੱਲੋਂ ਪੀਲੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਤੇ ਵਿਲਕਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਪਟੀ ਚਿੱਠੀ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦਿਲ ਉਦਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੱਠੀ ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ‘ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ’ ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਦਿਲ ਪਸੀਜ ਗਿਆ  ਹੈ, ਜਦ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਿ ਇਹ ਚਿੱਠੀ  ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜਾਨੋ ਵੱਧ ਪਿਆਰੇ ਤੇ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ, ਇਕਲੌਤੇ ਅੱਠ ਸਾਲਾ ਪੁੱਤਰ ਚੀਨੂੰ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾ ਕੇ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਸਮੇਤ ਲੱਗਭਗ ਇਕ ਦਰਜਨ ਕਲਾਕਾਰ ਗਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ ਨੇ ਹੁਣ ਤੀਕ  ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ, ਨਾਵਲ ਵੀ ਲਿਖੇ, ਕੁਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਇਹ ਹਨ, “ਫਸਟ ਅਪ੍ਰੈਲ”, “ਇਹ ਅੱਗ ਕਦੋਂ ਬੁਝੇਗੀ”, “ਝਬੂਲੀਆਂ ਵਾਲੇ ਕਾਂਟੇ”, “ਸਾਕਾ ਗੁਰਦੁਵਾਰਾ ਸਹਿਬ ਦੀ ਲਹਿਰ”, “ਹੱਕ ਮੰਗਦਿਆਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀ”(ਗੀਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ), “ਜਾਗੋ ਭੈਣੋ-ਜਾਗੋ ਵੀਰੋ” ਹੁਣ ਤੀਕ ਉਹ 45 ਗੁਰੂਆਂ, ਪੀਰਾਂ, ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਤੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੇ  ਕਾਵਿ-ਰੇਖਾ ਚਿਤਰ ਲਿਖ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਲਗਭਗ ਉਸਦੇ ਲੇਖ ਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੇਪਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕਈ ਖਰੜੇ ਛਪਣ ਖੁਣੋਂ ਪਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਪ੍ਰੀਤੀਮਾਨ ਇਕੱਲਾ ਕਲਮਕਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਦੋ ਬੰਦੇ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਚਾਏ। ਇੱਕ ਹੋਟਲ ਨੂੰ ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਬੁਝਾਈ ਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਈਆਂ। ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਸੂਰ ਮਰਨੋਂ ਬਚਾਏ। ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਦਾਨ, ਵਿੱਦਿਆ ਦਾਨ, ਸਾਹਿਤ ਦਾਨ, ਖੂਨਦਾਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ  ਨੇਤਰਦਾਨ ਕਰਨ ਤੇ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਦਾਨ ਵੀ ਉਹ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇ ਚੁੱਕਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੋ ਵਾਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਤੀਕ ਕਬੱਡੀ ਵੀ ਖੇਡ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੇ ਧੱਕੇ ਤੇ ਭੁੱਖ-ਦੁੱਖ ਤੇ ਗਰੀਬੀ ਉਸਨੂੰ ਔਝੜ ਰਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਲੈ ਗਈ।

ਪ੍ਰਗਤੀਵਾਦੀ ਲੇਖਣੀ ਹੀ ਸਮਾਜ ਅੰਦਰ ਲਿਤਾੜੇ ਤੇ ਤਿ੍ਸਕਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜਦੀ ਹੈ.......... ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਸੂਹਾ

ਡਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਪਰੂਥਲਾ ਨਾਲ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਬਹਿਸ

ਡਾ਼ ਭੁਪਿੰਦਰ ਕੌਰ : ਤੁਸੀ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕਿਨਾਂ ਮੰਤਵਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ?

ਲਾਲ ਸਿੰਘ     : ਸਾਹਿਤ ਚੂੰ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਵਸਤੂ ਹੈ ਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਬਦਲਾਅ ਰਾਜਨੀਤਰ ਪ੍ਰਤੀਪੇਖ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਜੁੜਦਾਂ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਦਲਦੇ ਪਰਿਪੇਖ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀ ਹੈ । ਰਜਵਾੜਾ ਸ਼ਾਹੀ ਯੁੱਗ ਤੱਕ ਸਾਹਿਤ ਕੇਵਲ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਵਸੀਲਾ ਰਿਹਾ । ਸਾਮੰਤਵਾਦੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਦੋਹਰੇ-ਤੀਹਰੇ ਦਬਾਅ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਤੋਂ ਹੋਰ ਵਡੇਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਮੰਗ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਵਜੋਂ ਸਾਹਿਤ ਨੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪਾਠਕ ਦਾ ਮਨੋਵਿਵੇਚਨ ਵੀ ਕਰਨਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕੀਤਾ ਵੀ । ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ

ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਸਾਊਥ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਲੋਂ ਵਿਵੇਕ ਸ਼ੌਕ ਦੀ ਮੌਤ ‘ਤੇ ਗਹਿਰੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ.......... ਸੁਮਿਤ ਟੰਡਨ

ਐਡੀਲੇਡ : ਫ਼ਿਲਮ ਜਗਤ ਦੇ ਮੰਨੇ ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਕਲਾਕਾਰ ਵਿਵੇਕ ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਵਿਛੋੜੇ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਨੂੰ ਉਦਾਸੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਡਬੋ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 21 ਜੂਨ 1963 ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਵਿਵੇਕ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਐਦਾਕਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਕਮੇਡੀਅਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਗਾਇਕ ਵੀ ਸੀ। ਵਿਵੇਕ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨਮੇ ਦਾ ਅਦਾਕਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਗੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੂਲ਼ ਅਦਾਕਾਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਸਰਸ ਕਲਾਕਾਰ ਜਸਪਾਲ ਭੱਟੀ ਦੇ ਸ਼ੋਅ “ਉਲਟਾ- ਪੁਲਟਾ  ਅਤੇ ਫ਼ਲਾਪ ਸ਼ੋਆਂ  ਤੋਂ ਜੋ ਵਿਲੱਖਣ ਮੁਕਾਮ ਵਿਵੇਕ ਨੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ ਉਹ ਉਸਦੇ ਆਦਕਾਰੀ ਦੇ ਬੁੱਤ ਨੂੰ ਸਦਾ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਦਾ ਹੈ। ਛੋਟੀ ਉਮਰੇ ਵੱਡੀਆਂ ਪੁਲਾਂਘਾਂ ਪੁੱਟਣ ਵਾਲੇ ਵਿਵੇਕ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਵਿਛੋੜੇ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨੂੰ ਨਾ ਪੂਰਨ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਲਗਭਗ 46 ਦੇ ਕਰੀਬ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ‘ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾ ਚੁੱਕੇ ਵਿਵੇਕ ਦੀਆਂ ਯਾਦਗ਼ਾਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਗਦਰ, ਹੀਰੋਜ਼, ਏਤਰਾਜ਼, ਦਿੱਲੀ ਹਾਈਟਜ਼, 36 ਚਾਇਨਾ